بر اساس یک گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت، از سال ۲۰۲۰ به این طرف نزدیک به هشت میلیون افغان از کشورشان به کشورهای همسایه و اروپایی مهاجرت کرده اند.
در این گزارش که به تازگی در صفحه انترنتی سازمان بین‌المللی مهاجرت منتشر شده، آمده است که ۸۵ درصد افغان‌ها به کشورهای همسایه و عمدتاً ایران رفته و نزدیک به یک میلیون دیگر به کشورهای اروپایی مهاجرت کرده اند.
سازمان بین‌المللی مهاجرت گفته است: "۷۵ درصد از مهاجران افغان، نبود فرصت‌های کاری را علت اساسی مهاجرت شان به ایران یاد کرده اند".
به گفتۀ این سازمان، پس از بازگشت طالبان به قدرت در اگست ۲۰۲۱، اقتصاد افغانستان به میزان قابل توجهی کاهش یافته و میزان گرسنگی نیز افزایش یافته است، طوری که بیش از نیم جمعیت این کشور در گرسنگی به سر می‌برند و نزدیک به ۳۶ درصد افغان‌ها غذای کافی برای خوردن ندارند.
سازمان بین‌المللی مهاجرت در این گزارش سرگذشت برخی از افغان‌هایی را که از مسیرهای خطرناک غیرقانونی از افغانستان به ایران سفر کرده اند و در این مسیر با چالش‌های زیادی مواجه شده اند، نیز گنجانده است.
گزارش گفته است که به دلیل مشکلات در اخذ پاسپورت و ویزه، اکثر افغان‌ها از راه‌های غیررسمی به خارج از کشور سفر می‌کنند و برای عبور از مرزهای کشورها به قاچاقچیان انسان پول می‌پردازند.
در گزارش آمده است: "برای تامین هزینه‌های سفر، مهاجران باید پول قرض کنند یا لوازم با ارزش خانواده خود را بفروشند. این یک دوراهی احساسی است."
بازگشت مهاجران
در عین حال، سازمان بین‌المللی مهاجرت گفته است که تعداد مهاجران افغانی که از ایران به افغانستان بازگشته اند، بسیار زیاد است و در سال ۲۰۲۳، این سازمان بازگشت نزدیک به یک میلیون مهاجر افغان از ایران را به کشور شان ثبت کرده است.
به گفته گزارش، ۷۰ درصد این برگشت‌کنندگان مدارک قانونی اقامت کشور میزبان را نداشتند که ۶۰ درصد آنان اخراج شده بودند.
سازمان بین‌المللی مهاجرت گفته است که از جنوری ۲۰۲۳ تا می ۲۰۲۴ به ۸۰۵هزار و ۸۲۵ برگشت‌کننده افغان از طریق مراکز مرزی این سازمان کمک صورت گرفته است. در بین کمک‌شدگان ۲۳هزار و ۲۹۸ مهاجر فاقد مدرک نیز شامل بودند.
این سازمان از کشورها خواسته است تا از بازگرداندن مهاجران افغان بدون رضایت آنها به افغانستان تا زمانی که شرایط در این کشور بهبود یابد، فوراً خودداری کنند.
همچنان این سازمان برای حمایت از بهبود معیشت مردم در افغانستان خواستار افزایش کمک‌های کشورهای کمک‌کننده شده است.
قبل بر این، این سازمان به تاریخ ۱۸ جولای (۲۸ سرطان) با نشر گزارشی گفت که هم‌زمان با افزایش اخراج مهاجران افغان از ایران و پاکستان، ده‌ها هزار نفر از طریق مرزهای افغانستان به این کشورها مهاجرت کرده اند.
این سازمان گفته است که بر اساس بررسی‌های آنان، از اول ماه اپریل تا پایان جون ۵۳۲هزار و ۸۵۴ نفر از افغانستان خارج شده و در این مدت، ۸۵۸هزار و ۱۷۰ نفر دیگر از پاکستان و ایران وارد این کشور شدند.
به گفتۀ این اداره ملل متحد، بیشتر این افغان‌ها به دلیل مسایل اقتصادی، دیدار با اعضای خانواده، رویدادهای طبیعی و ناامنی در افغانستان و همچنان مسایل صحی، به ایران و پاکستان سفر می‌کنند.
بر اساس گزارش ملل متحد تا حدود یک سال قبل، کم و بیش ۹.۲ میلیون افغان در جهان به گونۀ اجباری آواره شده بودند و از این میان در حدود ۵.۶ میلیون آن افغان‌هایی اند که در وضعیت مشابه به پناهندگی قرار دارند.
ارقام کمیشنری عالی ملل متحد در مورد پناهندگان نشان می‌دهد که در حال حاضر ۴.۵ میلیون مهاجر افغان در ایران، ۳.۲ میلیون دیگر در پاکستان زندگی می‌کنند، علاوه بر این، ۲۹۵هزار افغان به شماری از کشورها درخواست پناهندگی داده اند.