به صفت یک مشتزن جوان، محمد علی به دنبال باور و عقیدۀ می‌گشت تا او را در مبارزه بر ضد تحقیر ناشی از تبعیض نژادی رهنمایی کند، تا اینکه او اسلام را دین سازگار با این اندیشه یافت.
این حرکت محمد علی نه تنها از سوی اکثریت سفیدپوستان بلکه شمار زیاد طرفداران سیاه پوست وی نیز مطرود پنداشته شد. اما علی که مسلمان شده و نام کاسیوس کلی را به محمد علی بدل کرده بود، با وصف انتقادهای شدید بر این ارادۀ خود محکم ایستاد.
علی تا زمان مرگ یک مسلمان متعهد باقی ماند و به صفت یکی از مشهورترین مردان مسلمان و سفیر حسن نیت به بخش های زیاد جهان سفر کرد و پیام "اسلام دین صلح است" را به گوش مردم رساند.
اما تصمیم نیم قرن پیش علی برای پیوستن به نهاد "ملت اسلام" مستقر در شیکاگو، باربار شعار زنده‌گی او را بازتاب داد: تمایل به مقابله با دستگاه نظام و انجام کاری که با باور وی درست بود. او هیچگاهی به خاطر پیوستن به این نهاد اسلامی از کسی پوزش نخواست و در آغوش این نهاد، تا پایان عمر خود را راحت حس کرد.
لری ممیا، استاد بازنشستۀ کالج واسار نیویارک می گوید که نهاد "ملت اسلام" به علی، حس از خود بودن را داد و از وی حمایت کرد. او افزود که این حمایت به علی نیرو بخشید تا در دنیای ورزشی اش که از سوی سفیدپوستان اداره می‌شد، به مبارزۀ خود ادامه دهد.
خانم ممیا که برای چهار دهه در مورد گروه "ملت اسلام" تحقیق کرده است به خبرگزاری اسوشیتدپرس گفت که حضور شخصیت جذاب علی در "ملت اسلام" نیز سبب شد که آن نهاد اعضای جدید را به خود جذب کند.
محمد علی حتا زمانیکه شاگرد مکتب بود به گروه ملت اسلام علاقمند بود، اما عضویت وی در این نهاد در سال ۱۹۶۴ علنی شد، درست اندکی پس از آنکه علی با شکست دادن سنی لیستون، لقب قهرمان مشتزنی سنگین وزن جهان را کمایی کرد. او آنچه را خود نام برده‌گی خواند – کاسیوس کلی- ترک کرد و گفت "من محمد علی استم، یک مرد آزاد – معنای این نام حبیب خدا است و من اصرار می‌ورزم که مردم هنگام صحبت با من یا صحبت در مورد من، مرا به این نام صدا کنند".
علی در سال ۱۹۶۴ در مصاحبه با خبرگزاری اسوشیتدپرس رسماً اعلام کرد که مسلمان شده است. او عبارت "مسلمان سیاهپوست" را خوش نداشت و اسلام را "راه واقعی نجات جهانی" می دانست که به گفتۀ وی "در آتش نفرت می سوزد." او همواره می گفت که هیچ گروهی نباید فرهنگ و اندیشۀ خود را بر گروه دیگری تحمیل کند.
محمد علی همواره تاکید می کرد که از هیچ کسی متنفر نیست. او می‌گفت "من سفید پوستان را دوست دارم. من مردم خودم را دوست دارم. آنان می توانند بدون تاختن بر یک دیگر، در کنار هم باشند. نمی توان کسی را به خاطر صلحجویی محکوم کرد – اگر چنین بخواهی، پس باید خود صلح را محکوم کنی."
هری ادواردز استاد بازنشستۀ جامعه شناسی در دانشگاه برکلی کالیفورنیا می گوید که برابری خواهی نهاد ملت اسلام در سال‌های ۱۹۶۰ امر غیر معمول نبود، آنهم در زمانیکه چهره‌های سیاهپوست چون مارتین لوتر کینگ و محمد علی مشهور شده بودند. او می‌گوید که علی با جرأت تمام این ارادۀ ملت اسلام را تمثیل کرد که "نباید به نظام و قانونی باور داشت که برایت کاری نمی‌کند."
با این اندیشه، علی از خدمت سربازی و رفتن به جنگ ویتنام ابا ورزید، کاری که سبب شد تمام القاب قهرمانی از وی گرفته شود و نتواند برای چندین سال در رقابت‌های مشت زنی شرکت کند. این کار حتا سبب شد که برخی از اعضای گروه ملت اسلام نیز از وی فاصله بگیرند، اما علی هرگز از این گروه نگسلاند.
در سال‌های اخیر زنده‌گی، علی به صوفیزم، سنت عرفانی اسلامی، پرداخت. کتاب او "روح پروانه" در چندین قسمت حاوی بیانات و روایات صوفیانه است.
قرار است است جنازۀ محمد علی فردا جمعه دهم جون در شهر لیوویل ایالت کنتاکی طی مراسم اسلامی به خاک سپرده شود.
منبع گزارش: خبرگزاری اسوشیتدپرس