خامنه‌ای: به واشنگتن اعتماد نشود، اما تعامل با دشمن 'مانعی' ندارد

از راست به چپ، مسعود پزشکیان، رییس جمهور و علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران

رهبر جمهوری اسلامی ایران روز سه‌ شنبه ۲۷ اگست (ششم سنبله) گفت که تهران دروازه از سرگیری مذاکرات با ایالات متحده را باز گذاشته و گفت که تعامل با دشمن ''مانعی'' ندارد.

علی خامنه‌ای این اظهارات را در نخستین نشست کابینهٔ جدید ایران به رهبری مسعود پزشکیان، رییس جمهور اصلاح طلب آن کشور، بیان کرد.

در متن سخنان علی خامنه‌ای که در ویب‌سایت رسمی‌اش نشر شد، رهبر ایران خطوط قرمز تعامل با ایالات متحده را نیز به صورت واضح ترسیم کرده است.

خامنه‌ای ۸۵ ساله که در همه مسایل عمدهٔ دولتی تصمیم نهایی را می‌گیرد، به رییس جمهور پزشکیان هشدار داده که به واشنگتن اعتماد نکند.

خامنه‌ای گفت:‌ ''به دشمن امید نبندید... ما به دشمن امید نبندیم؛ برای برنامه‌هایمان منتظر موافقت دشمنان و کسانی که با ما [دشمنند نباشیم]؛ این منافات ندارد با اینکه آدم با همان دشمن در یک جایی تعامل هم بکند؛ مانعی ندارد؛ اما امید به او نبندید، اعتماد به دشمن نداشته باشید.''

این اظهارات خامنه‌ای در حالی بیان شده که برنامه‌ٔ هسته‌ای ایران به سرعت در حال رشد است. سخنان رهبر ایران بازتاب‌ دهندۀ اظهارات او در هنگام توافق‌ هسته‌ای ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهان است، توافقی که بر اساس، فعالیت هسته‌ای تهران کاهش یافت و در عوض، تعزیرات اقتصادی بر این کشور لغو شد.

اما تا حالا مشخص نیست که رییس جمهور پزشکیان تا چه حدی از قدرت مانور در مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده برخوردار است.

تماس‌های بی‌نتیجه

موضوع احتمال از سرگیری مذاکرات در مورد برنامه‌ٔ هسته‌ای ایران در حالی بار دیگر مطرح شده که تنش‌ها در شرق میانه به ویژه جنگ میان اسراییل و گروه حماس شدت یافته است. در عین حال، ایالات متحده برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ماه نومبر آمادگی می‌گیرد.

در سال‌های اخیر ایالات متحده و ایران به میانجی‌گیری عمان و قطر به صورت غیر مستقیم گفتگو‌ داشته‌اند، اما این گفتگو‌های غیر مستقیم تا حالا بی‌نتیجه باقی مانده است.

خبرگزاری اسوشیتد پرس از وزارت خارجهٔ ایالات متحده خواستار تبصره در مورد اظهارات خامنه‌ای شده است. این وزارت در واکنش گفته است: ''ما رهبری ایران را با عملکرد آن به قضاوت می‌گیریم...ما از دیر زمان گفته‌ایم که دپلوماسی، در نهایت بهترین راه حل رسیدن به توافق هسته‌ای موثر و دوامدار است."

اما وزارت خارجهٔ ایالات متحده گفته است که با در نظرداشت نقش فزایندهٔ ایران در تشدید تنش‌های جهان از جمله پیشرفت‌ برنامه‌ٔ هسته‌ای آن کشور و عدم همکاری تهران با اداره بین‌المللی انرژی اتمی، ''در حال حاضر از چنین چیزی [راه حل برنامه هسته‌ای ایران از طریق دپلوماسی] فاصله داریم.''

غنی سازی یورانیم

ادارهٔ بین‌المللی انرژی اتمی تخمین می‌کند که تهران در حال حاضر به اندازه کافی یورانیم با غنای ۶۰ در صدی دارد که اگر تا ۹۰ در صد غنی شود، برای ساختن سه بم هسته‌ای بسنده خواهد بود.

این اداره با نشر گزارشی گفته است که کمره‌های نظارتی ادارۀ بین المللی انرژی اتمی ملل متحد بار‌ها مختل شده و ایران شماری از با تجربه‌ترین بازرسان این اداره را منع کرده تا از تاسیسات هسته‌ای‌ این کشور نظارت کنند.

بر اساس توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میلادی میان ایران و پنج عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد به اضافۀ آلمان، تعزیرات اقتصادی که بر ایران وضع شده بود، تا حدی لغو شد و در عوض، تهران فعالیت‌های هسته‌ای خود را محدود کرد.

اما دونالد ترمپ، رییس جمهور پیشین ایالات متحده، در ماه می ۲۰۱۸ میلادی به طور یکجانبه از این توافق بیرون شد و تعزیرات شدید اقتصادی را بار دیگر بر ایران وضع کرد، اقدامی که موجب شد تهران نیز از تعهدات این توافق خود را عقب بکشد و غنی سازی یورانیم را به مقیاس بلندتری که در توافقنامه محدود شده بود، از سر بگیرد.

پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ ایالات متحده، مقام های ایران و واشنگتن تلاش کرده اند تا این توافق احیا شود.

بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه نیز عضو توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ اند. این کشور‌ها گفته اند که احیای توافق هسته‌ای بهترین گزینه برای جلوگیری ایران از دسترسی به سلاح هسته‌ای است.

افزایش تنش میان ایران و اسراییل

در عین حال، تنش‌ها میان ایران و اسراییل به دلیل عملیات نظامی اسراییل بر ضد گروه حماس در نوار غزه تشدید یافته است.

ایران پس از آن با بیش از ۳۰۰ میزایل و طیاره‌های بی سرنشین بر اسراییل حملات مستقیم را انجام داد که قنسولگری ایران در دمشق، پایتخت سوریه، در ماه اپریل سال روان میلادی هدف حمله قرار گرفت. در آن حمله که ایران آنرا به اسراییل نسبت داده است، دست‌کم هشت نفر کشته شدند. اما در حملات ایران بر اسراییل، تلفات و خسارات اندک وارد شد.

به تعقیب کشته شدن اسماعیل هنیه در تهران، بار دیگر تنش میان ایران و اسراییل تشدید شد و تهران تهدید کرده است که در مقابل اسراییل دست به اقدام تلافی‌جویانه می‌زد.

رسانه‌های ایران از قول یک مقام سپاه پاسداران ایران گزارش داده‌اند که علی خامنه‌ای، رهبر جمهور اسلامی، دستور داده است تا به خاطر انتقامجویی از کشته شدن اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس، اسراییل ''به شدت مجازات'' شود.

هنیه به تاریخ ۳۱ جولای در تهران کشته شد و ایران، اسراییل را مسوول آن قلمداد کرده است. اما اسراییل نه دست داشتن در این حمله را تایید و نه رد کرده است.

بخشی از این گزارش از خبرگزاری‌های اسوشیتد پرس و فرانس پرس گرفته شده است.