تحلیلگران و ناظران رسانه ای افغانستان می‌گویند طی دو سال گذشته آزادی بیان و فعالیت رسانه ها در افغانستان با رکود و چالش‌های جبران ناپذیر مواجه بوده است.
به باور خبرنگاران و تحلیلگران که وضعیت رسانه‌ها و آزادی بیان در افغانستان را تحت نظر دارند، رسانه های افغانستان و آزادی بیان تحت حاکمیت طالبان با رکود بی پیشینه و محدودیت‌های روز افزون مواجه بوده و خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای عمده ترین صدمات را در این جریان متحمل شده اند.
صدیق الله توحیدی، رییس اجرایی پیشین کمیته مصوونیت خبرنگاران افغانستان، می‌گوید که طی دو سال گذشته در کنار بی‌کاری، تعدادی از خبرنگاران بدون جرم زندانی، شکنجه و لت و کوب شده اند و در این مدت بخصوص زنان خبرنگار زندگی دشوار و محدودیت های شدید را تجربه کرده اند و این فشار ها همچنان ادامه دارد.
توحیدی گفت: " ما بین هشت تا ده هزار خبرنگار و کارمند رسانه‌ای داشتیم که امروز یک تعداد کم در رسانه‌های افغانستان فعالیت می‌کنند، یا از افغانستان بیرون شده اند، یا از کار در رسانه‌ها منع شده اند و یا با مشکلات کاری مواجه شده اند که به کار دست فروشی و روز مزد می‌پردازند."
اما عمده ترین محدودیت ها و مشکلاتی که زندگی خبرنگاران و سرنوشت آزادی بیان و رسانه‌ها را بعد از اگست سال ۲۰۲۱ دیگرگون کرد چیست؟
حامد علمی نویسنده و خبرنگار در زمینه به صدای امریکا گفت: "به نظر من عدم موجودیت قانون یک، دوم یک افت اقتصادی که به یکبارگی تمام شیرازه اقتصادی نظام را از هم پاشید و سوم از دست دادن هم مسلکانم، کدر و پرسونل بسیار مسلکی رسانه ها در طول دو سال گذشته که به یکبارگی بصورت کتله وی یا از افغانستان خارج شدند و یا از کار دست کشیدند، این سه عامل عمده بود."
به باور این ناظران، مشکلات اقتصادی باعث شد که تعداد زیادی از رسانه‌ها در افغانستان فعالیت‌های خود را متوقف کنند. همچنان بخش عمده افراد مسلکی و کادر‌های رسانه‌ای طی دو سال گذشته در نتیجه مشکلات اقتصادی نهادهای رسانه‌ای و یا محدودیت‌ها و فشارهای وضع شده از جانب حکومت طالبان از کار دست کشیدند و گوشه نشینی اختیار کرده اند.
همچنان فشارها از جانب حکومت طالبان بر رسانه‌ها، کارمندان رسانه ای و آزادی بیان باعث شد که موج عظیمی از کدرهای رسانه‌های افغانستان آن کشور را ترک کنند که اکنون در سراسر دنیا بخصوص در کشورهای همسایه پراگنده شده و در بی سرنوشتی بسر می برند.
از سوی دیگر، رسانه ها و خبرنگارانی که با وجود محدودیت‌ها و فشارها، تحت حاکمیت طالبان، به کار رسانه‌ای در افغانستان ادامه داده اند، می‌گویند که فعالیت هایشان به شدت از جانب حکومت طالبان کنترول و سانسور می شود.
صدیق الله توحیدی، رییس اجرایی پیشین کمیته مصوونیت خبرنگاران افغانستان گفت: "در بسیاری از موارد، سانسور قبل از نشر در داخل افغانستان وجود دارد و بعد از سانسور هم خبرنگاران استجواب می‌شوند و اگر احتمالاً چیزی در مغایرت و یا مخالفت با نظر طالبان در مورد قضیه اتفاق افتاده باشد مورد بازخواست جدی قرار میگیرند. استخبارات طالبان بشدت رسانه‌های داخل افغانستان را رصد می‌کنند و این استخبارات متاسفانه متوصل به زور و اعمال فشار می‌شود."
با این حال، تا کنون آماری دقیقی از خبرنگاران متواری افغانستان در دست نیست. به باور تحلیگران رسانه‌ای، صدماتی که در طول دوسال گذشته به رسانه ها و آزادی بیان در افغانستان وارد شده در کوتاه مدت قابل جبران نیست.
اما مقامات حکومت طالبان طی دو سال گذشته در صحبت های خود با رسانه ها، همواره محدودیت‌ها بر آزادی بیان و رسانه‌ها را رد کرده اند.