سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان و مرکز خبرنگاران افغانستان با نشر گزارش‌های جداگانه در مورد پالیسی حکومت طالبان در سه سال حاکمیت این گروه گفته اند که با گذشت هر سال محدودیت‌ها و فشارها بر خبرنگاران و رسانه‌ها رو به افزایش بوده است.
سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان با نشر گزارشی گفته است که طالبان هم‌زمان با حاکمیت دوباره در افغانستان محدودیت‌های شدید را بر کار رسانه‌ای اعمال کردند.
در گزارش آمده است: "بسیاری از رسانه‌ها به دلیل این محدودیت‌ها، سانسور و مشکلات اقتصادی بسته شدند و تعداد معدودی که هنوز فعال هستند، روز به روز با محدودیت‌ها و سانسور بیشتری مواجه می‌شوند."
این سازمان گفته است که بر کار خبرنگاران زن محدودیت‌ها به مرز ممنوعیت رسیده و نیز تعقیب، شکنجه، تبعید، تهدید و زندانی‌کردن خبرنگاران با گذشت سه سال از حاکمیت طالبان همچنان ادامه دارد.
این سازمان با تاکید بر اینکه طالبان دسترسی به اطلاعات واقعی را نادیده گرفته، در گزارشش گفته است: "طالبان بر کنترول افکار عمومی و ذهنیت اجتماعی از سه روش استفاده می‌کنند: سانسور شدید، تبلیغات سیاسی و مسموم‌کردن فضای افکار عمومی."
بر بنیاد این گزارش، بر اساس دستور طالبان، خبرنگاران و رسانه‌ها حق ندارند که موضوعی را پوشش بدهند که برخلاف حاکمیت این گروه تلقی می‌شود. علاوه بر این، خبرنگاران حق نشر اطلاعات بدون اجازه و رضایت طالبان را ندارند.
همچنان گزارش با اشاره بر اینکه سانسور پس از انتشار اطلاعات نیز به شدت در حاکمیت طالبان جریان دارد، گفته است که اگر مواردی از سوی اداره‌های نظارت بر رسانه‌ها در استخبارات، وزارت‌های داخله، اطلاعات و فرهنگ و امر به معروف و نهی از منکر تشخیص داده شود، برای حذف آنها اقدام می‌شود.
سازمان حمایت از خبرنگاران افغانستان گفته است: "طالبان به مدیران رسانه‌ها یا خبرنگاران مشخص زنگ می‌زنند، آنها را به دفترهای خود احضار می‌کنند و نه تنها خواستار حذف اطلاعات منتشرشده می‌شوند، بلکه آنها را تهدید می‌کنند و هشدار می‌دهند که در آینده چنین اطلاعاتی را منتشر نکنند."
گزارش حاکی است که طالبان برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی "اطلاعات گمراه‌کننده یا متعصبانه" نشر می‌کنند و در رابطه به امنیت و اقتصاد مبالغه می‌کنند.
گزارش با اشاره به وضعیت ناپایدار امنیتی، ترور منسوبین امنیتی پیشین، حملات داعش و سایر گروه‌ها گفته است که این موارد در سایه تبلیغات طالبان به شیوۀ دیگر بازگو می‌شود تا احساسات جمعی کنترول گردد.
سازمان حمایت از خبرنگارن، اطلاعات نادرست، دست‌کاری برنامه‌های رسانه‌ای از سوی طالبان و کنترول و نظارت بر اطلاعات را نیز در این گزارش برجسته کرده است.
در همین حال، مرکز خبرنگاران افغانستان نیز وضعیت رسانه‌ها را در دوره حاکمیت سه سالۀ طالبان بررسی کرده و گزارشی را در این خصوص سه شنبه ۱۳ اگست (۲۳ اسد) نشر کرد.
گزارش این مرکز گفته است که رویکرد رسمی حکومت طالبان با عملکرد آن در رابطه به رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های آزاد و خبرنگاران واضح و یک‌دست نبوده است، طوری که طالبان قانون رسانه‌های همگانی را تایید کرده و گفته که با اندکی تعدیل توشیح می‌شود، اما برخلاف این قانون عمل کرده اند.
همچنان مرکز خبرنگاران افغانستان گفته است: "یکی از نشانه‌های شدیدتر شدن رویکرد برخورد با رسانه‌ها و خبرنگاران آزاد در ۱۲ ماه گذشته، ادامه صدور دستورالعمل‌های رسانه‌ای بود...مقام‌های طالبان دست‌کم سه دستورالعمل تازۀ رسانه‌ای صادر کردند."
این دستورالعمل‌ها شامل چگونگی استفاده از زبان و کاربرد واژه‌ها برای حفظ "هویت ملی"، ممنوع شدن عکاسی و تصویربرداری در نشست‌های رسمی و غیررسمی مسوولان محلی قندهار و ممنوعیت تماس تیلفونی دختران در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی در خوست می‌شود.
بر بنیاد گزارش، مقام‌های طالبان درسال‌های اول و دوم حاکمیت این گروه، ۱۴ دستورالعمل را به رسانه‌ها و خبرنگاران ابلاغ کرده بودند و از هیچ "تلاش و فشاری" برای اجرای آنها دریغ نکردند.
منع کار زنان در رادیو و تلویزیون ملی، منع پوشش خبری تظاهرات و اعتراض‌های مدنی، ممنوع‌کردن نشر موسیقی، محدودیت بر پوشش زنان و تفکیک جایگاه آنان در رسانه‌ها، ممنوع کردن مصاحبه زنان با مردان و برعکس آن و ده‌ها موارد دیگر شامل این دستورهای طالبان می‌شود.
مرکز خبرنگاران افغانستان گفته است که این دستورالعمل‌ها نه تنها بر مبنای حقوقی و قانونی تعریف نشده، بلکه برخی از مواد آنها روشن نیست.
این مرکز در سال سوم حاکمیت طالبان، ۱۸۱ رویداد نقض آزادی رسانه‌ها و خبرنگاران را که شامل تهدید و بازداشت است، ثبت کرده است، در حالی که در سال دوم و اول حاکمیت طالبان به ترتیب، ۱۷۹ مورد و ۱۸۷ رویداد ثبت شده بود.
گزارش با اشاره به ثبت رویدادها در سال سوم حاکمیت طالبان گفته است: "رویدادهای ثبت شده در این مدت شامل ۱۳۳ مورد تهدید از جمله بستن موقت چهار رسانه از چندین ساعت تا یک هفته و چندین ماه و تعطیلی دایمی چهار رسانه دیگر و تعلیق و خودداری از تمدید جواز نشراتی شماری از رسانه‌ها و ۴۸ مورد بازداشت خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای می‌باشد که از آن جمله دو خبرنگار همچنان زندانی هستند."
با وصف محدودیت‌های روزافزون بر فعالیت رسانه‌ای و کار خبرنگاران، مرکز خبرنگاران افغانستان گفته است که در سال سوم حاکمیت طالبان، هیچ حملۀ هدفمند بر خبرنگاران و رسانه‌ها و یا آسیب قصدی به خبرنگاران گزارش نشد که از نظر این مرکز یک تحول مثبت است.
این گزارش افزایش مشکلات اقتصادی رسانه‌ها و نیز تداوم خروج کارمندان رسانه‌ای از افغانستان را نیز برجسته کرده است.
با توجه به اقدامات حکومت طالبان علیه رسانه‌ها، افغانستان در فهرست آزادی مطبوعات سازمان گزارشگران بدون مرز در سال ۲۰۲۴ از بین ۱۸۰ کشور در رتبه ۱۷۸ قرار گرفته است، در حالی که در ۲۰۲۳ این کشور جایگاه ۱۵۲ را داشت.
حکومت طالبان هنوز به گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان واکنشی نشان نداده است. اما پیشتر حمدالله فطرت، معاون سخنگوی طالبان به رادیوی ملی تحت مدیریت این گروه گفته بود که رسانه‌ها باید فعالیت‌ها و برنامه‌های خود را بر اساس ارزش‌های دینی و منافع ملی انجام دهند.