ادارۀ سرمفتش ویژۀ ایالات متحده برای بازسازی افغانستان (سیگار) با نشر گزارشی از ادارهٔ جو بایدن، رییس جمهور امریکا به دلیل عدم همکاری یا ممانعت از ارزیابی کامل کمک‌های بشردوستانه ایالات متحده به افغانستان پس از تسلط طالبان بر این کشور، انتقاد کرده است.
سیگار در گزارش ربع‌وار خود که به روز چهارشنبه دوم نومبر (۱۱عقرب) به نشر رسید گفته است: "در این ربع سیگار برای نخستین بار در تاریخ خود به دلیل عدم همکاری ادارات حکومتی امریکا نتوانست به کانگرس و مردم امریکا گزارش کامل از مصارف حکومت ایالات متحده [در افغانستان] را ارایه کند."
باوجود آنهم سیگار در گزارش خود گفته است که واشنگتن بزرگترین کمک‌کننده در افغانستان باقی مانده است.
سیگار از یک دهه به اینسو برنامه‌های ادارات دولتی امریکا را در افغانستان بررسی میکند و بار بار از ضیاع و مصرف بیهودهٔ کمک‌های ایالات متحده در افغانستان انتقاد کرده است.
ادارۀ ایالات متحده برای انکشاف بین‌المللی (USAID) که اکثریت بودجه فعلی ایالات متحده برای افغانستان را اداره میکند و وزارت مالیۀ امریکا از همکاری با سیگار خود داری کرده اند. در گزارش همچنان آمده است که "وزارت خارجهٔ ایالات متحده در ارایه معلومات به گونۀ انتخابی عمل کرده ... معلومات در مورد بودجه را شریک کرده اما جزییات در مورد برنامه‌های مورد حمایت خود را شریک نکرده است".
در گزارش آمده است که عدم همکاری "نقض مستقیم" قانون سال ۲۰۰۸ است که بر مبنای آن سیگار ایجاد شد و افزوده که برخی ادارات برای ماه‌ها، مفتیشین سیگار را سرگردان کرده اند.
ادارۀ ایالات متحده برای انکشاف بین‌المللی و وزارت خارجۀ امریکا به پاسخ درخواست‌های سیگار گفته اند که برنامه‌های فعلی ایالات متحده در افغانستان "کمک بشردوستانه و انکشافی" بوده و "ارتباطی با فعالیت‌های بازسازی ندارد".
اما سیگار در گزارش خود گفته است: "سیگار این ادعا را رد و خاطر نشان میکند که بین کمک‌هایی که به نام بازسازی یاد می‌شود با کمک‌هایی انکشافی یا بشردوستانه خوانده می‌شود، تفاوت اندک و یا هیچ تفاوتی وجود ندارد."
سیگار باتوجه به وضعیت کنونی در افغانستان گفته است که "شرایط کنونی مشابه شرایط تحت حاکمیت طالبان در دهه ۱۹۹۰ است."
اقتصاد افغانستان از ماه اگست ۲۰۲۱ به اینسو حدود ۲۰ در صد کاهش یافته و به گفتهٔ سیگار ۷۰۰ هزار شغل از بین رفته و بیش از نیمی از جمعیت افغانستان (تقریباً ۲۴.۴ میلیون افغان) به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند.
در گزارش همچنان آمده است که طالبان تا حد زیادی تلاش‌های ۲۰ سال پسین ایالات متحده در راستای ارتقای حقوق بشر و رسانه‌های محلی در افغانستان را معکوس کرده اند؛ برنامه‌هایی که کم از کم ۲۲۰ میلیون دالر صرف آن شده بود.
سیگار همچنان گفته است که زنان و دختران در افغانستان اکنون با خطرات قابل توجهی از جمله کاهش دسترسی به آموزش و مراقبت های صحی روبرو بوده و خطرات از دست دادن توانمندی از جمله توانایی اقتصادی، استقلالیت، خطرات امنیتی و مصوونیت شخصی افزایش یافته است.
ادارۀ سرمفتش ویژۀ ایالات متحده برای بازسازی افغانستان به نقل از سازمان ملل متحد نگاشته است که بیش از سه میلیون دختر که قبلاً به مکاتب متوسطه می رفتند، از زمان تسلط طالبان از این حق محروم شده اند. این سازمان هشدار داد که ممنوعیت ادامه تحصیلات متوسطه دختران ممکن است به اقتصاد افغانستان تا ۵.۴ میلیارد دالر زیان وارد کند.
سیگار با استناد به گزارش خبرنگاران بدون مرز که یک سازمان حمایت از رسانه‌ها است، گفته است که پس از به قدرت رسیدن طالبان ۴۰ در صد رسانه‌ها حدود ۶۰ در صد خبرنگاران خود را از دست داده اند. در این گزارش آمده است: "سکتور رسانه‌های افغانستان از اگست ۲۰۲۱ به اینسو تحت فشار محدودیت‌ها و سانسور طالبان اکثراً از بین رفته اند."
باوجودیکه بیش از ۱۴ ماه از تسلط طالبان بر افغانستان می‌گذرد، هنوز هیچ کشوری حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است. پس از مسلط شدن طالبان، ایالات متحده و کشورهای متحد آن کمک‌های مالی به افغانستان را به حالت تعلیق درآورده و تحریم‌هایی را بر سکتور بانکی افغانستان اعمال کرده اند.
این اقدامات اقتصاد افغانستان را به مرز فروپاشی رسانده و باعث وخامت یک بحران بشری بد در این کشور شده است.
با این حال، ادارهٔ جو بایدن در بیش از یک سال گذشته جریان کمک‌های بشردوستانه را برای مردم افغانستان تسهیل کرده است.
حکومت ایالات متحده حدود یک ماه پیش اعلام کرد که ۳.۵ میلیارد دالر از دارایی‌های منجمد شدۀ افغانستان در امریکا را به یک صندوق امانت پولی در سویس می‌سپارد تا برای کمک و بهبود اقتصاد افغانستان به مصرف برسد.
به گفتۀ مقام‌های امریکایی صندوق امانت پولی جدید افغانستان مستقر در شهر ژنیو سویس مسوول تمام مراودات و فعالیت‌های مرکزی بانکی چون پرداخت بدهی‌های بین‌المللی افغانستان، تادیات برق وارداتی آن کشور و نیز رسیدگی به نیازمندی‌های آینده، چون چاپ پول خواهد بود.