چرا پاکستان بر خاک افغانستان حملات هوایی را انجام داد؟

شماری از کارشناسان می‌گویند که حملات هوایی و راکتی نظامیان پاکستانی بر بخش‌هایی از ولایت خوست و کنر نشان می‌دهد که اسلام آباد، طالبان را به عنوان یک دولت و نهاد رسمی که قادر به دفاع از منافع افغانستان باشد، نمی‌شناسد.

روز شنبه ۱۶ اپریل (۲۷ حمل) نظامیان پاکستانی بر بخش‌هایی از ولایت خوست و کنر حملات هوایی انجام دادند که در اثر آن بیش از ۴۰ غیرنظامی افغان کشته و ده‌ها غیرنظامی دیگر زخمی شدند.

رامش سالمی، کارشناس امور سیاسی، به این باور است که اردوی پاکستان انتظار داشت با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان وضعیت بیشتر به سود این کشور تغییر کند، اما به گفتۀ این تحلیلگر افغان "با گذشت زمان ثابت شد که هنوز تحرکات نظامی علیه پاکستان از خاک افغانستان وجود دارد. این امر باعث شده که ارتباطات پاکستان وطالبان به تنش بیانجامد."

آقای سالمی در مصاحبه با صدای امریکا گفت که با توجه به تشکیل حکومت جدید ملکی در پاکستان و ناتوانی حکومت طالبان، از دید ارتش پاکستان اکنون بهترین فرصت برای چنین اقدامی بوده است. او گفت که پاکستان از حکومت طالبان توقعات بیشتر دارد که در موضوعات مختلف اسلام آباد را همکاری کند.

وزارت خارجۀ پاکستان روز یکشنبه ۱۷ اپریل (۲۸ حمل) با نشر اعلامیه‌ای این حملات را به گونه‌ای توجیه کرده و در این اعلامیه گفت که برخی گروه‌ها به شمول تحریک طالبان پاکستانی (TTP) با استفاده از خاک افغانستان بر پوسته‌های نظامیان آن کشور در مرز حمله کرده و با وجود تماس‌های مکرر با حکومت طالبان، تا کنون این حملات ادامه داشته است.

در واکنش به حملات دیروز، ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی ادارهٔ طالبان، با نکوهش و ظالمانه خواندن این عملکرد پاکستان گفته است که تداوم چنین حملات "پیامدی بد" خواهد داشت. سخنگوی طالبان به پاکستان هشدار داد که حوصلۀ افغان‌ها را نیازماید و چنین حملات روابط میان افغانستان و پاکستان را متضرر می‌سازد.

بسم‌الله تابان، یک مقام پیشین وزارت داخلۀ افغانستان، گفت که پاکستان در گذشته نیز حملات راکتی را بر خاک افغانستان انجام داده است، اما به گفتۀ وی، اینبار که جنگنده‌های پاکستانی وارد حریم فضایی افغانستان می‌شود و کمپ بیجاشدگان و مهاجرین را بمباردمان می‌کند، نشان می‌دهد که پاکستان، رژیم طالبان را به عنوان یک نهاد رسمی که قادر به دفاع از منافع افغانستان باشد، به رسمیت نمی‌شناسد.

آقای تابان تاکید کرد طالبان از لحاظ سیاسی صلاحیت و از رهگذر نظامی توانایی ندارند که در برابر پاکستان قد علم کنند؛ چون به گفتۀ وی، پاکستان خاستگاه گروه‌‌های تندرو به ویژه طالبان است و حامی جدی این گروه بوده است. او گفت که احضار سفیر پاکستان از سوی مسوولان طالبان و صدور اعلامیه‌های تند این گروه به خاطر "انظار عمومی در داخل افغانستان" است.

این نظامی پیشین افغان گفت که از رهگذر نظامی، رفتار پاکستان می‌‎تواند بر اعتبار رژیم طالبان تاثیرات منفی و جدی داشته باشد. او گفت: "ادامهٔ این کار ممکن انظار عمومی را در مقابل طالبان به صورت جدی آسیب برساند و قیام‌ها و جبهاتی را که علیه طالبان ایجاد شده تقویت کند که این رژیم نمی‌تواند از منافع مردم افغانستان دفاع کند."

هیات معاونت سازمان ملل متحد (یوناما) در افغانستان از گزارش‌ها در مورد وارد شدن تلفات غیرنظامیان در نتیجۀ حملات هوایی و راکتی نظامیان پاکستانی "عمیقاً" ابراز نگرانی کرده و گفته است که در این مورد تحقیق می‌کند.

سرور جعفری، استاد روابط بین‌الملل، گفت که ادارهٔ مرکزی افغانستان حملات توپخانه‌‌ای و هوایی پاکستان را از گذشته تا حال، نه مستندسازی کرده و نه هم به مراجع معتبر چون شورای امنیت ملل متحد و یا سایر نهادهای کیفری بین‌المللی راجع کرده است.

آقای جعفری افزود پاکستان خوب می‌داند که در برخی موارد پیامد حملات نظامی ممکن در سطح بین‌الملل برای آن کشور گران تمام شود، اما باز هم دست به چنین اقدامات می‌زند.

او با اشاره به نگرانی‌های پاکستان در مورد منازعه خط دیورند افزود:" پاکستان بر اساس سیاست تعریف شده‌ای که در قبال خط دیورند و منازعات مرزی با افغانستان دارد، تلاش می‌کند تا حداکثر فشار را بیاورد تا این خط مرزی را حفظ کند. به هر میزانی که آن طرف سرحد را ناامن می‌کند و تهدید امنیتی جدی را به وجود می‌آورد به همان مقدار حکومت مرکزی تحت فشار قرار می‌گیرد برای پذیرش بعضی از خواسته‌ها."

این استاد روابط بین‌الملل افزود که نبود مشروعیت داخلی و بین‌المللی سبب می‌شود که پاکستان و سایر بازیگران منطقه‌‌ای یک مرجعیت مشروع و رسمی در برابر خود نبیند و به راحتی از وضعیت موجود بهره می‌گیرند.

با این همه، وزارت خارجۀ پاکستان گفته که این کشور به استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی افغانستان احترام دارد و حکومت طالبان نیز گفته است که همه مسایل میان افغانستان و پاکستان باید از طریق سیاسی حل گردد.