افزایش خشونت آنلاین علیه خبرنگاران زن؛ تهدیدی علیه آزادی رسانه‌‌ها

عکس آرشیف

در فستیوال بین المللی ژورنالیزم پروجیا، که در ایتالیا دایر شد، موضوع آزار و اذیت آنلاین یا مجازی زنان خبرنگار، مورد بحث قرار گرفت. طبق یافته های این نشست، خشونت مجازی علیه خبرنگاران زن در حال افزایش است.

جولی پسوتی، رییس بخش تحقیقاتی مرکز بین المللی خبرنگاران، ابراز داشت که خشونت آنلاین یا مجازی علیه خبرنگاران زن، گاهی منتهی به "آسیب خارج از محوطه انترنت" نیز می‌گردد. پسوتی "شرکت‌های بزرگ تکنالوژی" را تسهیل کنندهٔ این "محیط سمی" خواند.

خشونت آنلاین، شامل پیام‌ها از طریق رسانه‌های اجتماعی به خبرنگاران زن و خانواده هایشان می‌باشد که حاوی الفاظ رکیک و جنسی و یا اهانت و تهدید به شمول تهدید به مرگ می‌گردد.

نوعیت این خشونت مجازی میتواند پیچیده تر نیز باشد که این نوع آن شامل مسدود ساختن حساب، هک کردن و نشر عکس های شخصی و یا عکس های برهنه جعلی می‌باشد.

طبق نظریات شرکت کنندگان در این گردهمایی، این پیام‌ها گاهی شامل اظهارات تبعیض آمیز در مورد رنگ پوست، مذهب و گرایش جنسی آنان نیز میگردد. یک پنجم زنانی که برای این تحقیق مصاحبه شدند، می‌گویند که با حملات و اهانت در زندگی واقعی نیز مواجه شدند که مرتبط به تهدیدهای آنلاین بود.

خشونت مجازی علیه خبرنگاران و فعالین حقوق زن افغان

خشونت آنلاین در رسانه‌های اجتماعی افغانستان، علاوه بر خبرنگاران زن، فعالین حقوق زن را نیز هدف قرار داده است. از زمان روی کار آمدن حکومت طالبان در افغانستان در ‌آگست سال ۲۰۲۱، آزار و اذیت زنان خبرنگار و فعالین حقوق زن در فضای مجازی افزایش یافته است.

طبق یافته های یک گزارش که توسط بنیاد افغان ویتنس در سال ۲۰۲۳ به نشر رسید، اظهارات توهین آمیز در برابر این زنان در سال ۲۰۲۲ در مقایسه با سال ۲۰۲۱، تا سه برابر افزایش یافت.

این گزارش حاکیست که فضای رسانه های مجازی افغانستان، از زمان تسلط طالبان بر آن کشور، به فضایی برای آزار و اذیت و سرکوبی زنان مبدل شده است.

این زنان با موجی از پیام های حاوی الفاظ زشت و رکیک، تهدید و ارعاب و ترور شخصیت مواجه اند که نه تنها تهدید امنیتی علیه این زنان محسوب می‌شود، بلکه باعث سکوت برخی از این زنان گردیده و تاثیر منفی بر صحت روانی آنان بر جا گذاشته است.

عارفه فاطمی، یکی فعالان حقوق زن، که اخیرا جایزه لیاقت و شایستگی ریاست جمهوری کوزوو را از سوی رییس جمهور آن کشور دریافت کرد، می‌گوید که از زمان آغاز فعالیت هایش با پیام‌هایی از طریق رسانه های مجازی مواجه شد که حاوی دشنام و الفاظ رکیکی مانند "تن فروش و روسپی" یا متهم کردن او به"جاسوسی و خودفروختگی" بود.

عارفه گفت: "آنان عکس‌های مرا از فیسبوک برداشته و به شکل برهنه و در حال انجام اعمال جنسی، فوتوشاپ کردند و بعد برخی از آنرا نشر کردند و برخی از آنرا برایم فرستادند و مرا تهدید کردند و از من پول خواستند."

او می‌گوید که در ابتدا زیر تاثیر این آزار و اذیت قرار گرفته بود،‌ اما اکنون این ترفندها بر وی تاثیری ندارد و مانع کارش نمی‌شود.

مدینه دروازی، فعال حقوق زن، که او نیز جایزه لیاقت و شایستگی ریاست جمهوری کوزوو را دریافت کرده است، می‌گوید که اکثر زنانی که در افغانستان، آزادی فکر و بیان دارند با چنین اندیشه های منفی در جهان مجازی مواجه می‌شوند.

مدینه می‌گوید که او پیام های زیاد "زشت با الفاظ رکیک" را دریافت می‌کند و اضافه کرد که زنان خبرنگار و فعال افغان، "حتا در دنیای مجازی نیز در امان نیستند" و با آنها سو رفتار صورت می‌گیرد.

آنجیلا غیور، فعال آموزش دختران مقیم بریتانیا، می‌گوید که بیش از دو سال قبل، با آغاز کارش، پیام‌های زیادی را دریافت کرد که برخی از آن "تهدید مستقیم و آشکار به مرگ" بود.

او به صدای امریکا گفت که این تهدید ها باعث تاثیرات ناگوار روانی بر وی و کودکانش گردید و او مجبور شد تا محل سکونت‌اش را تغییر دهد.

آنجیلا می‌گوید که این تهدید ها، شامل تهدید های سیاسی و تهدید ها از سوی "ادارت امنیتی حکومت طالبان و حکومت های حامی آنها" می‌گردد که برای مختل ساختن سیستم آموزشی وی صورت گرفت.

او افزود که "ترور شخصیت" یکی دیگر از ترفند‌هایی است که فعالین زن در رسانه‌های مجازی با آن مواجه اند و این نوع خشونت باعث می‌شود تا برخی از زنان، دست از فعالیت‌های خود بردارند.

انیسه شهید، فعال حقوق زن و خبرنگار، به صدای امریکا گفت که خبرنگاران زن در رسانه‌های اجتماعی، در عرصه خبررسانی به "تناقض گویی و یا عدم نشر درست اخبار" متهم می‌شوند. او می‌گوید که واکنش‌های منفی علیه خبرنگاران زن پس از روی کار آمدن حکومت طالبان بیشتر شده است.

به گفته انیسه،‌ او خود تجربه تلخ دریافت پیام‌های نادرست را در دنیای مجازی دارد. انیسه می‌گوید که وقتی او خبری از افغانستان را در حساب‌اش در شبکه ایکس نشر می‌کند، برخی از کاربران با الفاظی مانند "نوکر خارجی" بر او حمله ور می‌شوند.

این فعال حقوق زن می‌گوید که چندی قبل بعد از آغاز جنگ علیه طالبان در شمال افغانستان، برخی از طالبان، او را متهم به "قوم‌پرستی" کردند و در نظریاتی از قوم و هویت او، علیه او استفاده کردند.

خشونت مجازی، تجربه مشترک زنان خبرنگار

سورفتار و خشونت، تنها مختص زنان خبرنگار در کشور‌های جنگ زده نیست. یک گزارش مشترک یونسکو و مرکز بین المللی خبرنگاران، که در سال ۲۰۲۲ نشر شد، حاکیست که خبرنگاران زنی که روی موضوعات حساس و مهم برای رسانه های مختلف کار می‌کردند، این نوع سورفتار مجازی را که برای برخی از آنها، منتهی به خشونت در زندگی واقعی نیز گردید، تجربه کردند. در این تحقیق، با ۹۰۰ زن در ۱۲۵ کشور جهان، مصاحبه شد.

ماریا ریسا، خبرنگار از فلیپین، که برنده جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۱ گردید، می‌گوید که در طول دو دهه کار اش منحیث خبرنگار برای سی ان ان، او بار ها مورد سورفتار و اهانت قرار گرفته است.

مادرینا اسپرینگ، کارشناس بخش اطلاع رسانی نادرست، در شبکه بی‌بی‌سی، ابراز داشت که وی سال گذشته "موجی از تویت‌ها را" مبنی بر اختطاف و تهدید به "بریدن گلویش" دریافت کرد که اکثر این تهدید ها در زمان تحقیقات وی در مورد تصاحب شبکه ایکس یا تویتر سابق صورت گرفت.

نادیا دام، خبرنگار فرانسوی به آژانس خبررسانی فرانس پرس گفت که وی ده‌ها پیام نفرت انگیز را در سال ۲۰۱۷ متعاقب یک مقاله‌اش که حاوی انتقاد از یک انجمن آنلاین بود، دریافت کرد و از آن زمان، وی مجبور شد که محل سکونت اش را دو بار تغییر دهد و از رسانه های اجتماعی، دوری کند.

ملینا هویت، خبرنگار آزاد، که در مورد جنگ اوکراین و جنگ میان اسراییل و گروه حماس، گزارش تهیه می‌کند، می‌گوید که او هر روز هدف تهدید های آنلاین که مرتبط به گزارش هایش است، قرار می‌گیرد. او می‌گوید که از طریق انستاگرام، پیام هایی را مبنی بر "بریدن سر و تجاوز" دریافت کرده است.

برخی از رسانه های مجازی، سیستمی را برای مقابله با آزار و اذیت مجازی تنظیم کرده اند. ولی خبرنگاران زن، این سیستم را در رسیدگی به عاملین این نوع سورفتار در دنیای مجازی، کافی تلقی نمی‌کنند.

ملینا هویت، خبرنگار آزاد می‌گوید که عاملین این نوع سورفتار ها، به آسانی قادر اند تا حساب های دیگری را در صورت مسدود شدن حساب خود، باز کنند که این خود نوعی "معافیت قانونی و مصوونیت از مجازات" است.

سازمان خبرنگاران بدون مرز، آزار و اذیت آنلاین خبرنگاران زن را تهدیدی جدی به سمت آزادی مطبوعات خواند.