پس از اظهارات جنجالی هفته گذشته مقامات ایرانی و طالبان در مورد حقابه هلمند، زلمی خلیلزاد از مقامات ایرانی خواست برای حل این مشکل، از تهدید افغانستان با استفاده از زور دست بردارند.
زلمی خلیلزاد، نماینده پیشین ویژه ایالات متحده امریکا در امور افغانستان، روز چهارشنبه ۲۴ می (سوم جوزا) در رشته تویت‌هایی گفته است که ایران و طالبان باید در مورد توزیع آب هلمند با رجوع به معاهده سال ۱۳۵۱ برای مشکل ایجادشده راه حل بیابند.
خلیلزاد نگاشته است: "رهبران ایران، افغانستان را با طیفی از اقدامات خصمانه، از جمله جنگ تهدید می‌کنند. چرا؟ آنها استدلال می‌کنند که ایران از افغانستان آب را به میزان تعیین‌شده که در معاهدۀ ۱۹۷۳ بین دو کشور گفته شده، که باید دریافت کند، نمی‌نکند."
نماینده پیشین ویژه ایالات متحده امریکا در امور افغانستان گفته است که یافتن راه حلی برای مشکل از طریق تعاملات دپلوماتیک میان دو طرف، استفاده از میانجی برای حل مشکل و ارجاع موضوع به محکمه در صورت حل نشدن مشکل از جمله سه پیشنهاد معاهدۀ ۱۹۷۳ بین دو کشور است.
او گفته است: "هیچ یک از این اقدامات هنوز استفاده نشده است. رژیم ایران باید به تهدیدات خود برای استفاده از نیروی نظامی پایان دهد."
این در حالی است که شماری از مقام‌های بلندپایه ایران از جمله ابراهیم رییسی، رییس جمهور ایران در بیانیه‌های هفته گذشته شان به حکومت طالبان هشدار داده اند که حقابۀ ایران را از دریای هلمند بدهد.
رییسی در جریان سفرش به ولایت سیستان و بلوچستان ایران به تاریخ ۱۸ می (۲۸ ثور) به خبرنگاران گفت که حکومت طالبان منطق حکومت ایران را عادی تلقی نکند و تهران در مورد حقابه از دریای هلمند "بسیار جدی" است.
رییسی گفت: "به حاکمان افغانستان اخطار می‌دهم حق مردم سیستان و مردم سیستان و بلوچستان را سریعتر بدهند."
رییسی تاکید کرد که حکومت طالبان به کارشناسان ایرانی اجازۀ بررسی سد کمال خان را بدهد و اگر آنها نبود آب را تایید کردند، در این خصوص هیچ بحثی وجود نخواهد داشت.
اما امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجهٔ حکومت طالبان خطاب به مقامات ایرانی گفت که موضوع حقابهٔ این کشور از دریای هلمند را سیاسی نسازند.
او در مراسم یادبود از اختر محمد منصور، رهبر پیشین طالبان، گفت که حکومت این گروه در خصوص حقابهٔ ایران به موافقتنامهٔ سال ۱۳۵۱ میان دو کشور متعهد است.
اما این مقام حکومت طالبان افزود: "از حکومت ایران می‌خواهیم که موضوع حیاتی آب را سیاسی نسازند و بهتر است همچون مسایل را به عوض سر و صداهای مطبوعاتی از راه تفاهم و گفتگو‌های رو در رو حل نماییم."
افغانستان و ایران در سال ۱۳۵۱ تفاهمنامۀ توزیع آب هلمند را امضا کردند که بر اساس آن افغانستان باید سالانه ۸۱۷ میلیون متر مکعب آب دریای هلمند را به ایران بدهد.
در این حال، طی سال‌های اخیر سدهای برق در امتداد این دریا ساخته شده و از سوی دیگر بیشتر مناطق افغانستان از جمله ولایات جنوب غربی و جنوبی چندین سال است که تحت تاثیر خشکسالی مداوم قرار دارند و سطح آب به مقدار زیاد کاهش یافته است.
حکومت‌های پیشین افغانستان گفته بودند که در سال‌های گذشته به دلیل چهار دهه جنگ و عدم مدیریت آب در افغانستان، سالانه حدود ۲.۵ میلیارد متر مکعب آب به ایران سرازیر شده و این بیشتر از میزانی است که در معاهده تعیین شده است.
