تحلیلگران: نشست دوحه فرصتی برای 'گفتگوی سازنده' در مورد افغانستان است

قرار است روز یکشنبه ۱۸ فبروری (۲۹ دلو) نشستی به میزبانی انتونیو گوتیرش، منشی عمومی ملل متحد در دوحه، پایتخت قطر با حضور کشورهای عضو، نمایندگان ویژه در امور افغانستان و گروه‌های جامعۀ مدنی، به شمول زنان، برگزار ‌شود تا در بارهٔ تعامل با طالبان گفتگو کنند.

تحلیلگران از این نشست به عنوان فرصتی برای"گفتگوی سازنده" بین حاکمان کنونی افغانستان و جامعه بین المللی توصیف کرده اند. اما حکومت طالبان می‌گوید که در این نشست اشتراک نخواهند کرد.

تداماچی یماماتو، نمایندۀ خاص پیشین منشی عمومی ملل متحد برای افغانستان و رییس پیشین هیات معاونت ملل متحد در افغانستان (یوناما) نشست روز یکشنبه را "فرصتی بزرگ" خواند.

دومین نشست مشورتی درباره افغانستان زیر نظر سازمان ملل متحد در دوحه، پایتخت قطر، بر اساس قطعنامه ۲۷۲۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد برگزار می‌شود.

ملل متحد نخستین نشست مشورتی دربارۀ افغانستان را در اوایل ماه می سال گذشته میلادی پشت در‌های بسته در دوحه بدون حضور نمایندگان طالبان میزبانی کرد. اما در این نشست از آن‌ها دعوت شده است.

وزارت خارجهٔ حکومت طالبان در اعلامیه‌ای که شامگاه شنبه ۱۷ فبروری (۲۸ دلو) در شبکه ایکس نشر شد، گفته است که هیات این گروه تنها در صورتی که به عنوان نمایندهٔ رسمی افغانستان پذیرفته شوند، در این نشست اشتراک خواهند کرد.

تا اکنون سازمان ملل متحد وهیچ کشور دیگری حکومت طالبان را به رسمیت نه شناخته اند.

اهمیت دعوت طالبان به نشست دوحه

یماماتو به صدای امریکا گفت که امیدوار است طالبان در این نشست شرکت کنند، زیرا این نشست می تواند محلی برای "گفتگوی سازنده" باشد.

او گفت: "برای طالبان مهم است که بدانند که دعوت برای شرکت در نشست خود تصدیق اهمیتی است که جامعه جهانی برای گفتگو با طالبان قایل است."

گروه طالبان از نشست نخست ملل متحد در ماه می ۲۰۲۳ انتقاد کرده و گفته بود که بدون مشارکت آنها چنین نشست‌ها "بی‌فایده" خواهد بود.

رمضان بشردوست، عضو ولسی جرگه پیشین افغانستان ، به صدای امریکا گفت که به نظر او "جالب" است که طالبان برای اشتراک در نشست شرط می‌گذارند.

او گفت: "طالبان ممکن از اشتراک مخالفان سیاسی و مسلح خود در نشست هراس داشته باشند، که ضربه مهمی برای طالبان خواهد بود." به گفتهٔ بشردوست طالبان معمولاً بر کنترول کامل خود بر افغانستان تأکید می‌کنند، و می‌گویند که مخالفی ندارند.

استیفن دوجاریک، سخنگوی منشی عمومی ملل متحد، می‌گوید که در نشستی که در دوحه میان نمایندگان ویژۀ کشورها و گروه‌های جامعۀ مدنی به شمول زنان برگزار خواهد شد "بسیار مهم است که صدای زنان افغان در این گفتگوها شنیده شود".

طالبان که در اگست ۲۰۲۱ بر افغانستان مسلط شدند محدودیت‌های سختگیرانه را بر زنان وضع کرده اند. طالبان زنان و دختران از آموزش به سویۀ بالاتر از صنف ششم منع کرده و نیز محدودیت‌های فزاینده‌ای را بر کار زنان، به جز ادارات معدود، وضع کرده و آنان را از کار در ادارات دولتی، غیرحکومتی و سازمان‌های بین‌المللی به شمول ملل متحد منع کرده اند.

نمایندهٔ ویژهٔ ملل متحد برای افغانستان

در این کنفرانس همچنین در مورد انتصاب یک نمایندهٔ ویژهٔ سازمان ملل متحد برای افغانستان بحث خواهد شد. شورای امنیت سازمان ملل متحد به تاریخ ۲۹ دسمبر ۲۰۲۳ (هشتم جدی) قطعنامه‌ای را در مورد نحوه و افزایش تعامل با افغانستان و رهبران طالبان و تعیین یک نمایندهٔ ویژه برای افغانستان تصویب کرد.

در قطعنامهٔ، شورای امنیت سازمان ملل متحد از انتونیو گوتیرش، منشی عمومی سازمان ملل متحد خواسته شد تا نمایندهٔ ویژهٔ را برای ترویج توصیه‌های فریدون سینیرلی،‌ هماهنگ کنندهٔ ویژه و بارزس مستقل ملل متحد، به ویژه در مورد جنسیت و حقوق بشر معرفی کند. اما طالبان با گماشتن نمایندۀ ویژۀ منشی عمومی ملل متحد برای افغانستان مخالفت کرده است.

بارنت روبین، تحلیلگر امور افغانستان و استاد دانشگاه نیویارک، به صدای امریکا گفت که طالبان نیازی به فرستاده جدید سازمان ملل نمی بینند، زیرا آنها معتقد اند که "چنین گفتگوی ضروری یا مطلوب نیست."

روبین گفت: "بنابراین، آنها معتقدند که دلیل این فرستاده تشویق به گفتگوی سیاسی است که تشکیل دولت فراگیر در آن شامل خواهد بود."

پس از به دست گرفتن قدرت، طالبان یک حکومت موقت تماماً مردان و فقط برای طالبان تشکیل دادند. روبین گفت که طالبان "می‌خواهند انحصار قدرت را حفظ کنند، و به همین دلیل است که آنها فرستاده ملل متحد را رد کردند."

به رسمیت شناختن حکومت طالبان

جامعه بین المللی از طالبان خواسته است تا یک حکومت فراگیر را به عنوان یکی از شروط به رسمیت شناختن تشکیل دهد.

روبین گفت که طالبان بدون اینکه به رسمیت شناخته شوند روابط با کشورهای همسایه ایجاد کرده اند و افزود که هیچ دلیلی برای بدست آوردن "هر گونه امتیاز" از جامعه بین المللی احساس نمی‌کنند.

جامعه بین المللی علاوه بر تشکیل یک حکومت فراگیر، از طالبان خواسته است که به حقوق بشر به ویژه حقوق زنان احترام گذاشته و به تعهدات خود در مبارزه با تروریزم عمل کنند.

راین کراکر، سفیر پیشین ایالات متحده در افغانستان وپاکستان، می‌گوید که طالبان به هیچ یک از تعهدات خود عمل نکرده است.

او به صدای امریکا گفت که سازمان ملل متحد به عنوان میزبان باید روشن کند که طالبان "لیاقت به رسمیت شناختن" را ندارند و نباید به حیث یک حکومت قانونی پذیرفته شوند.

کراکر افزود که هیچ توجیهی برای هیچ کشوری وجود ندارد که حکومت طالبان را به رسمیت بشناسد. او گفت: "فکر می‌کنم بسیار مهم است که نشست دوحه دوباره بر آن تأکید کند."