با گذشت ۲۲ سال از تخریب بت‌های بودا در بامیان، درحالی که طالبان بار دیگر امنیت منطقه اطراف مجسمه های تخریب شدهٔ بودا را به دست گرفته اند، شماری از باشندگان محلی و فعالان فرهنگی می‌گویند که آبدات تاریخی در بامیان به فراموشی سپرده شده اند.
سربازان طالبان با کالبد‌های تندیس‌های ویران شدۀ بت‌های صلصال و شهمامه عکس یادگاری می گیرند و اکنون یک پوسته امنیتی آنها از این مکان تاریخی محافظت می کند.
طالبان ۲۲ سال پیش در اوایل ماه مارچ، به دستور ملا محمد عمر، رهبر پیشین این گروه، تندیس‌های دوگانۀ بودا را در بامیان ویران کردند.
بت ۵۵ متری صلصال در قرن ششم میلادی ساخته شد و بلندترین مجسمهٔ ایستاده در جهان به شمار می رفت. در فاصله ۸۰۰ متری آن بت کوچک که به نام شهمامه یاد می‌شد، ۳۵ متر ارتفاع داشت. بت‌های کوچکتر دیگری نیز در دامنهٔ کوه تراشیده شده بودند که حدود ۱۳۰۰ سال قدامت داشت.
از بام شهر غلغله بقایای بت‌های بودا در دوردست دیده می‌شود. سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) این شهر را در ۲۰۱۲ با هشت منطقهٔ تاریخی دیگر در بامیان، درج فهرست میراث های فرهنگی جهان کرد.
پس از تسلط دوبارهٔ طالبان در ۲۰۲۱، گزارش‌هایی منتشر شد که حفریات غیرقانونی در ساحات باستانی در اطراف بت‌های بامیان آغاز شده است.
شیر آغا حسینی، فعال مدنی در بامیان، گفت: "به اماکن آثار باستانی، مخصوصاً ساحهٔ سرخی که مربوط یونسکو می‌شد، در کل توجه بسیار کم است."
آقای حسینی می‌گوید که در زمان حکومت پیشین، ادارهٔ اطلاعات و فرهنگ از حفریات و اعمار ساختمان‌ها در ساحه باستانی جلوگیری می‌کرد. اما، به گفتهٔ او، اکنون "ممانعت وجود ندارد."
محمد حنیف، قوماندان پوستهٔ امنیتی طالبان در این منطقه، می‌پذیرد که در روزهای نخست پس از تسلط مجدد طالبان حفریاتی صورت گرفته است ، اما می‌گوید که از زمانی که مسوولیت حفاظت از این منطقه به او سپرده شد، از حفریات خودسرانه جلوگیری شده است.
او گفت: "کسی را اجازه نمی دهیم که کدام آسیبی برسانه و یا کدام مشکلی ایجاد کند. همین وظیفهٔ ما است و از اینجا محافظت می‌کنیم."
باشندگان محلی همچنان از کم‌رنگ شدن گردشگری، یکی از بزرگترین منبع عایداتی خود، شکایت می‌کنند.
هرچند در سال های گذشته، سالانه ده‌ها هزار گردشگر داخلی و خارجی از بامیان دیدن می‌کرد، اکنون باشندگان این ولایت می‌گویند که گردشگری کاهش قابل توجهی یافته است. آنان از حکومت طالبان می‌خواهند که برای جذب گردشگران به این ولایت تلاش کند.
محمد تقی، باشندهٔ بامیان، گفت: آثار باستانی باعث جلب و جذب گردشگر می‌شود. اگر نگهداری نشود، نه تنها مردم بامیان بلکه همه ملت افغانستان ضربه می‌بیند."
مقام‌های حکومت طالبان گفته اند که برای رونق گردشگری در بامیان تلاش خواهند کرد.
