پس از سقوط جمهوریت و به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان که امروز یک سال از آن سپری می‌شود، صدها هزار افغان مجبور به ترک کشور شان شدند. اکثریت این افغان‌ها افراد مسلکی، دانش آموختگان علوم معاصر و تنکالوژی و نخبگان افغانستان گفته شده اند.
به باور کارشناسان، مهاجرت این موج بزرگ نیروی انسانی تاثیرات فوق العاده مخرب برای آینده افغانستان خواهد داشت.
تعدادی از تحلیلگران و مقامات قبلی سفارت امریکا در کابل، سرمایه گذاری‌های امریکا در عرصه توسعۀ ظرفیت بشری در افغانستان را بسیار بزرگ اما برباد رفته می‌دانند.
به باور عباس کاموند، سخنگوی پیشین سفارت امریکا در کابل، فرصتی که در زمینه توسعه نیروی بشری، بعد از سال ۲۰۰۱ میلادی در افغانستان به وجود آمد، در تاریخ آن کشور بی نظیر بوده است.
او گفت: "سرمایه گذاری‌ها همه جانبه بود، وسیع بود و خیلی هم هنگفت بود، شاید یک رقم دقیق هنوز هم وجود ندارد. ولی تخمین ها این است که در تماس عرصه ها، چه در ساحه نظامی، اقتصادی، سیاسی، دولت سازی و زیربناها، مصارف ایالات متحده امریکا به شمول مصارف نظامی در حدود دو تریلیون دالر می‌رسید".
اما در نتیجۀ خروج نیروهای بین المللی به رهبری ایالات متحده امریکا از افغانستان در ۱۵ اگست سال ۲۰۲۱ میلادی و به قدرت رسیدن گروه طالبان، صدها هزار افغان تحصیل کرده، مسلکی و با تجربه مجبور به ترک افغانستان شدند.
به باور آقای کاموند احیای دوباره این نیروی بشری در افغانستان در آیندۀ نزدیک متصور نیست و جبران این خلای به گفته او "عظیم" بسیار زمانگیر و حتا ناممکن است.
آقای کاموند گفت: "ظرفیت‌های عظیم انسانی در افغانستان ایجاد شده بود و سریعاً رشد می‌کرد، ولی متاسفانه همه برباد رفت و احیای دوباره آن هم کار آسان نیست، نه از توان رژیمی که در افغانستان حاکم شد، یا حاکم شود و یا حاکم خواهد شد است و نه کشورهای جهان دوباره علاقمند بازسازی افغانستان هستند".
همچنان تعدادی از تحلیلگران افغان مثل طارق فرهادی می گویند که بر علاوه فرار افغان‌های نخبه و تحصیل کرده به خارج از آن کشور، در نتیجه تحولات سال گذشته، بخش بزرگی از نیروهای بشری و قشر تحصیل کرده در داخل افغانستان منزوی و به حاشیه رانده شده اند.
آقای فرهادی گفت: "در خود افغانستان جوانانی تحصیل کرده هستند که آنها را حکومت استفاده نمی کند و خصوصا قشر زنان که تحصیل کرده هستند، در حقیقت حکومت اینها را هیچ نقش نمی‌دهد. این یک نوع فرار مغزها در داخل کشور است. این یک فرار اجباری مغزها است. به جز از داکترها و چند نفر در پولیس دیگرها را حکومت گفته که ما شما را کار نداریم".
در این حال شمار زیادی از افغان‌هایی که پس از به قدرت رسیدن دوبارۀ طالبان، افغانستان را ترک کرده اند، می گویند که در کشورهایی که به آنان پناه داده است نمی توانند به کارهای مسلکی خود برگردند و مجرور اند به کارهای خلاف رشته تحصیلی و مسلکی شان و یا حتا به کارهای شاقه تن دهند.
در میان افغان‌هایی که مجبور به فرار شده اند، تعدادی مثل آمنه مایار، فعال حقوق زن علاقمند برگشت به کشورشان نیز می باشند و می گویند در صورت برقرار شدن یک حکومت منتخب و عادلانه که حقوق بشر و حقوق زنان در آن رعایت شود به کشورشان بر خواهند گشت.
خانم مایار گفت: "وقتی در یک کشور بیگانه از صفر زندگی را شروع می‌کنم، در کشور خودم اگر هیچ چیز هم نداشته باشم برایم خوش آیند خواهد بود".
رقم دقیقی از افغان‌هایی در دست نیست که در نتیجۀ مسلط شدن طالبان مجبور به ترک کشور شان شده اند. اما بر اساس ارقام ارایه شده، تنها از ۱۵ تا ۳۱ اگست سال ۲۰۲۱ میلادی، بیش از ۱۲۵۰۰۰ نفر تنها در روند تخلیه از افغانستان خارج شده اند که اکثر شان افراد مسلکی، تحصیل کرده و از نخبگان افغانستان به شمار می روند.
برعلاوه، عده زیادی از افغان ها که شرایط یا فرصت بیرون شدن در روند تخلیه را نداشتند، به کشورهای همسایه و به خصوص ایران، تاجکستان و پاکستان فرار کرده اند و این روند همچنان به شدت ادامه دارد.
