بیش از دو دهه می شود که چین برنامه ها یا پروژه های انکشافی را در سراسر جهان تمویل می‌کند. ولی افزایش در هزینه‌ها پس از آن رخ داد که شی جینپینگ، رییس جمهور چین، در سال ۲۰۱۳ طرح پروژهٔ "یک کمربند یک راه" را معرفی کرد.
با راه اندازی این پروژه و تمویل بزرگترین بندبرق در اکوادور تا قطارهای تیزرفتار در لاووس، چین نقش خود را در سراسر جهان توسعه داده است. ولی پرسش این است که پروژهٔ "یک کمربند یک راه" چیست؟
عمار ملک، استاد پوهنتون ویلیم ایند مری و متخصص توسعهٔ اقتصادی چین، آنرا چنین توضیح می دهد: "هدف پروژهٔ یک کمربند یک راه، وصل کردن چین با نیم کرهٔ جنوبی بود. بیشترین بخش پول این پروژه روی برنامه های زیربنایی مانند ترانسپورت، انرژی، معادن و پروژه های همانند آن به مصرف رسیده است. ولی چین امروز بسیاری از ابتکارات فرهنگی، برنامه های تعلیمی از طریق فراهم کردن بورسیه ها، انستیتوت های آموزشی و امثال آن را نیز در این پروژهٔ بزرگ یک کمربند یک راه شامل ساخته است".
معلومات جمع آوری شده نشان می دهد که در ۲۰ سال گذشته، چین در بسیاری از کشورهای روبه انکشاف، قرضه دهندهٔ درجه یک می باشد.
مین یی، متخصص اقتصاد سیاسی چین در پوهنتون باستن، می گوید که پروژهٔ "یک کمربند یک راه"، از زمان بی ثباتی اقتصادی در سال ۲۰۰۸ سرچشمه می گیرد.
او گفت:"داستان طوریست که در سال ۲۰۰۸ جهان شاهد یک بحران مالی بود و بازار جهان در حال کوچک شدن بود. بناً، چین سرمایه گذارای هنگفت را در شرکت ها، جاده ها، پل ها، کارخانه های تولید سمنت، آهن، لوازم برقی و همه چیز آغاز کرد. بعداً ضرورت احساس شد که باید در بلندترین رده قرارگیرند".
او افزود به همین دلیل، چین ظرفیت تولید در کارخانه ها را به بیش از حد آن بلند برد. به‌گفتهٔ مین یی، در سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲، میزان این افزایش ۳۰ تا ۸۰ درصد بود، و زمانی که شی جینپینگ در سال ۲۰۱۲ به قدرت رسید، چین در یک بحران ظرفیت تولید بیش از حد قرار داشت.
شی جینپینگ در نومبر سال ۲۰۱۳، پروژهٔ "یک کمربند یک راه" را طرح ریزی و معرفی کرد.
مین یی افزود: "زمانی که پروژهٔ یک کمربند یک راه اعلام شد، صنعتکاران، تاجران و حکومت‌های محلی تلاش کردند تا از فرصت استفاده کنند و در بیرون از کشور سرمایه گذاری کنند و صادارات داشته باشند".
'یک کمربند یک راه'، مفکورهٔ جهانی
عمار ملک، متخصص توسعهٔ مالی چین، می گوید پروژهٔ "یک کمربند یک راه" کدام واحد اداری مستقل و یا واحد بودجوی در بودجهٔ حکومت چین نیست، بلکه یک مفکورهٔ است که زیر چتر آن بسیاری از واحدها در بسیاری از کشورهای جهان پروژه های سکتوری مختلف عرضه می‌کنند.
وی افزود: "چین بعضی از بزرگترین پروژه های زیربنایی جهان را ساخته است –به شمول پل ها، تونل‌ها و ریل های تیزرفتار– و یک هماهنگی بزرگ میان شرکت‌های دولتی و غیرحکومتی را ایجاد کرده است که توان عملی کردن کارهای ساختمانی در سراسر جهان را دارد".
مین یی متخصص اقتصاد سیاسی چین در پوهنتون باستن می‌گوید "یک کمربند و یک راه" یک پروژه جهانی است.
وی گفت: "این بیشتر استراتیژی جهانی شدن چین است. بیشتر در مورد چگونگی ترویج و تسهیل شرکت ها و سازمان های چینی در جهان است. کشورها، به خصوص در نیم کرهٔ جنوبی، ضرورت به زیربنا برای کالا و ارتباط با چین دارند. به همین دلیل، یک کمربند یک راه، نسبت به یک ابتکار چین، بیشتر یک پروژهٔ جهانی است".
بسیاری از کشورهای میزبان، از پروژهٔ "یک کمربند یک راه" سود برده اند. رافایل کوریا، رییس جمهور آن وقت اکوادور، تکمیل شدن کار یک دستگاه تولید برق ساخت چین را جشن گرفت.
او گفت: "ما بزرگترین پروژهٔ زیربنایی این کشور را افتتاح کردیم. این دستگاه با ظرفیت تولید ۱۵۰۰ میگاوات برق، به تنهایی می تواند برق همه خانه‌ها در اکوادور را فراهم کند".
نگرانی از مصوونیت پروژه های چینی
نمونهٔ دیگر کار چین، ریل تیزرفتار در اندونیزیا است. ولی برخی از پروژه های یک کمربند یک راه، با نواقص همراه بوده اند. هزاران کسر در بخشی از دستگاه تولید برق اکوادور به نظر می رسد که باعث نگرانی انجنیران شده است. اگرچه مصوونیت این دستگاه از سوی جناح سوم تایید نشده، ولی چین می گوید که مصوون است.
عمار ملک می گوید که با پروژه های متعدد زیربنایی، افراد بازنده و برنده نیز وجود می داشته باشد. او گفت: "اگر یک نفر در کنار یک شاهراه زندگی می کند و موتر ندارد و یا یک نفر عاید ناچیز دارد و توان استفاده از ریل تیز رفتار را ندارد، ممکن دیدگاهٔ متفاوتی در مورد یک پروژهٔ که در محلهٔ شان تطبیق می‌شود، داشته باشد".
ناظران می گویند که یک دهه پس از تطبیق پروژهٔ "یک کمربند یک راه" و مبارزه با ویروس کرونا، بیجینگ ممکن در حال تنظیم مجدد باشد.
آقای ملک می افزاید که چین در حال حاضر بزرگترین حصول کنندهٔ قرضه در جهان است، زیرا معیاد بسیاری از قرضه های که در پنج سال اول پروژهٔ یک کمر بند یک راه داده بودند، تکمیل شده است و آنان متوجه شده اند که بسیاری از برنامه ها آن طوری که تصور میشد، از نظر تجارتی قابل دوام نیستند.
مین یی، متخصص اقتصاد سیاسی چین، نیز می‌گوید که چین به برنامه های زیربنایی خود ادامه خواهد داد، ممکن برنامه های بزرگ به مانند بندر گوادر در پاکستان نه، ولی سرمایه گذاری در دستگاه های تولید برق را ادامه خواهد داد، چون نیم کرهٔ جنوبی به برق نیاز دارد.
چین، منبع کالاهای ارزان یا یک تهدید؟
پروژهٔ "یک کمربند یک راه"، رد پای چین را در سراسر جهان گسترش داده و دامنهٔ نفوذ جهانی بیجینگ و چگونگی نگاه ایالات متحده و متحدینش نسبت به چین را تغییر داده است. برخی از مقام ها هشدار می دهند که پس از این، چین به محض منبع کالاهای ارزان نبوده بلکه یک تهدید می‌باشد.
کرن دانفراید، معاون وزارت خارجهٔ امریکا در امور اروپا و یوروایشیا، گفت: "اروپا ناگهان متوجه شد که چین وارد آن قاره می شود و روی برنامه های زیربنایی اساسی سرمایه گذاری می کند. این کار، دیدگاه اروپا در قبال چین را تغییر داد."
آقای ملک می‌گوید، به مانند دیگر قدرت های بزرگ، چین مشتاق افزایش نفوذ خود در جهان است، و می‌خواهد که تعامل پایدار و دراز مدت را با نخبگان کشورهای روبه انکشاف تقویت ببخشد.
بیجینگ زمینهٔ آموزش تحصیل بی نظیر را برای محصلین خارجی فراهم می‌کند و می‌خواهد که در برنامه های تبادل کلتور بیشتر شامل باشد تا اعتماد عامه را نسبت به چین، بدست آورد.
