تقریباً دو سال پس از به قدرت رسیدن طالبان، بخش صحت در افغانستان به ویژه در ساحات روستایی به دلیل بحران درازمدت اقتصادی به سرعت در حال وخامت است.
روزنامۀ واشنگتن پست در یگ گزارش تحقیقی نگاشته است که تعداد بیماران در هزاران مرکز صحی تحت حمایت صندوق وجهی ملل متحد برای کودکان (یونیسف) حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش یافته است و در برخی از مراکز تقریباً دو برابر شده است.
مقامات سازمان ملل متحد می‌گویند که افغانستان با بزرگترین بحران بشری در جهان مواجه است، اما حکومت طالبان که سیستم صحی را به عنوان یک دستاورد به تصویر می‌کشد، معتقد است که کلینیک‌هایش به خوبی کار می‌کنند، باوجودیکه همواره از جامعه بین المللی برای تامین بودجهٔ بیشتر و لغو تحریم‌ها درخواست می‌کند.
شرافت زمان، سخنگوی وزارت صحت حکومت طالبان ماه گذشته در مصاحبه‌ای گفت که "خوشبختانه" این سیستم "در وضعیت اضطراری" قرار ندارد.
سازمان ملل متحد در اوایل ماه اپریل گفت که به دلیل کاهش گستردهٔ بودجه تنها قادر است حدود ۱۰ درصد از بودجه مورد نیاز را برای افغانستان فراهم کند. برنامه جهانی غذا تاکنون هشت میلیون افغان را از برنامه‌های اضطراری خود در ماه های اخیر حذف کرده است.
بازدید واشنگتن پست از چهار شفاخانه و مرکز طبی در غرب و مرکز افغانستان نشانه‌های نگران‌کننده‌ای را نشان می‌دهد. براساس گزارش این رسانه، سیستم صحی افغانستان با کمبود پول نقد که از طریق کمک‌های خارجی بدست می‌آورد، مواجه است.
در شفاخانه شیندند در غرب افغانستان که توسط ایالات متحده ساخته شده است، افزایش تعداد بیماران، داکتران را غافلگیر کرده است. با سرازیر شدن بیماران در ماه‌های اخیر، مسوولان این شفاخانه تلاش کرده اند تا بسترهای بیشتری برای مریضان فراهم کنند و کمبود دوا سبب شده تا دواهایی را که به سه دوز تجویز شود به یک دوز واحد به مریضان توصیه کنند. آنان مجبور شده اند تا برخی از بیماران مبتلا به بیماری‌های شدید را به دلیل کمبود بستر رد کنند.
مسوولان شفاخانهٔ شیندند پیش‌بینی می‌کنند که عواملی از جمله خشکسالی درازمدت منطقه‌ای، می‌تواند تعداد بیماران را در چند ماه آینده دو برابر کند.
تعداد معدودی از داکتران امیدوارند که حکومت طالبان که در تنگنا قرار دارد، به نجات آنها بیاید و با توجه به اینکه تلاش‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد در افغانستان با رکود شدید بودجه مواجه است، بسیاری از متخصصان صحی نسبت به کمک‌های غرب، به همان عمق ناامیدی از حکومت طالبان، ابراز ناامیدی می‌کنند.
پس از تسلط طالبان در اگست ۲۰۲۱، داکتران ترس زیادی داشتند اما آنها فکر می‌کردند که صلح سرانجام سازمان‌های امدادی خصوصی را که قبلاً شیندند را بسیار خطرناک می‌دانستند، جلب می‌کند.
اکنون برعکس این اتفاق می‌افتد. پروژه‌های توسعه‌ای که می‌توانست کمک اقتصادی برای مردم فراهم کند، متوقف شده اند و محدودیت‌های طالبان بر کار زنان در سازمان‌های غیر حکومتی و ادارات ملل متحد سبب شده تا برخی از سازمان‌ها کشور را ترک کنند و برخی دیگر حضور خود را کاهش بدهند.
یک مقام ارشد شفاخانهٔ شیندند که از ترس انتقام‌جویی نخواست نامش فاش شود، گفت که با محدود کردن حقوق زنان، "طالبان نیمی از جمعیت ما را نادیده گرفتند و اکنون، در نتیجه آن، جهان همه ما را رها کرده است".
پس از خروج نیروهای خارجی و کاهش بودجه در تابستان ۲۰۲۱، بسیاری از کارکنان صحی افغان ماه‌ها بدون حقوق ماندند و خانواده‌های آنان در تلاش برای زنده ماندن به فروش لوازم شان پرداختند.
کمک‌های بین المللی در نهایت از جمله از طریق یونیسف بازگشت، اما حقوق از دست رفته هرگز پرداخته نشد. سازمان ارتقای سلامت و مدیریت، گروه محلی که بودجه را در شفاخانه‌ها توزیع می‌کند، گفت که اخیراً کارکنان جدیدی را استخدام کرده است. اما این سازمان افزود که کمک‌های خارجی برای گسترش امکانات کافی نیست.
به گفته امددگران بشردوستانه، کمبود بودجه، افغانستان را به طور فزاینده‌ای برای مبارزه با بیماری‌های واگیر یا فاجعه طبیعی بزرگ، ناآماده می کند.
فوزیه شفیق، مسوول صحت یونیسف در افغانستان، گفت که نگرانی های فزاینده‌ای در مورد افزایش تعداد موارد اسهال حاد در هفته‌های اخیر وجود دارد. او گفت: "این به طور بالقوه می‌تواند یک فاجعه باشد، اما ما نمی‌توانیم همه تجهیزات را بخریم یا تیم‌های زیادی را که می‌خواهیم، مستقر کنیم."
وزارت صحت افغانستان به سوالات در مورد این نگرانی ها پاسخ نداد. در مصاحبه قبلی با واشنگتن پست، سخنگوی وزارت صحت طالبان، دولت قبلی تحت حمایت ایالات متحده را به دلیل نادیده گرفتن دسترسی به مراقبت‌های صحی برای چندین دهه مقصر دانست.
او گفت که حکومت جدید از زمان روی کار آمدن با راه اندازی ساخت ۲۰۰ مرکز صحی جدید فشار را کاهش داده است.
اما گروه‌های امدادرسان این ادعای طالبان را رد کرده و می‌گویند که سیستم صحی افغانستان تنها به لطف حمایت بین المللی توانسته است کار کند. یونیسف می‌گوید هنوز حقوق ده‌ها هزار کارمند صحی در افغانستان را می‌پردازد.
باوجودیکه کارمندان زن در سکتور صحت هنوز از ممنوعیت طالبان بر کار زنان مستثنا اند، اما در درازمدت، محدودیت‌های طالبان بر زنان احتمالاً تاثیر آشکارتری نسبت به امروز خواهد داشت. شفاخانه‌ها در حال حاضر در تلاش برای یافتن داکتران زن هستند و ممنوعیت تحصیل زنان در پوهنتون‌ها در دسمبر سال گذشته احتمالاً کمبود کارکنان را تشدید می‌کنند.
