حسین کاظمی قمی، نماینده ویژه رییس جمهور ایران در امور افغانستان و سفیر این کشور در کابل، گفت که حکومت طالبان با سفر هیات تخنیکی ایرانی به منطقه برای سنجش سطح آب دریای هلمند موافقت کرده است.
حسین کاظمی قمی روز شنبه ۱۷ جون (۲۷ جوزا) در مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیمای ایران گفت که مذاکرات با حکومت طالبان در مورد حقابه دریای هلمند به خوبی پیش می‌رود.
او گفته است: " موافقت‌هایی که حالا صورت گرفته ما بتوانیم و متخصصان ما بروند منطقه را ببینند و زمینه ساز شود برای اینکه انشاالله این آب رها شود."
به گفتۀ سفیر ایران، بر اساس بند پنجم معاهدۀ سال ۱۳۵۱ توزیع آب هلمند بین افغانستان و ایران، هیات تخنیکی ایران می‌تواند سطح آب دریای هلمند را از نزدیک رصد کند.
نماینده ویژه رییس جمهور ایران در امور افغانستان و سفیر این کشور در کابل افزوده است که این هیات تخنیکی تا یک ماه دیگر از منطقه بازدید خواهد کرد.
قمی افزود: "بنده در اظهار نظر قبلی ام زمان یک ماه را گفته ام که ۱۵ روز می‌گذرد، انشاالله تا هیات‌های ما بروند قبل از این مساله باید اتفاق بیفتد."
نماینده ویژه رییس جمهور ایران در امور افغانستان همچنان گفت که دستگاه تعیین سطح آب بند کجکی که قبلاً آسیب دیده بود، اکنون مقامات طالبان گفته اند که آن دستگاه دوباره فعال شده است.
حسین کاظمی قمی این اظهارات را پس از آن بیان کرد که ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در یک کنفرانس مطبوعاتی به تاریخ ۱۲ جون (۲۲ جوزا) در تهران گفت که در گفتگوی یک هیات ایرانی با مقامات طالبان در افغانستان پیشرفت شده و توافق صورت گرفته که طالبان گام های جدیدی در این زمینه بردارند.
کنعانی گفته است: "گفت‌وگوهای خوبی در سطوح عالی با مقامات دولت سرپرستی افغانستان انجام و در این رابطه توافق شد که طرف افغانستان گام‌های مثبت جدیدی بردارد و اقدامات فنی لازم هم انجام شود."
به گفتۀ او، همکاری در بخش حقابه زمینه را برای همکاری‌های بیشتر دو کشور فراهم می‌کند.
وزارت خارجه حکومت طالبان تا اکنون در مورد اظهارات این مقام ایرانی اظهار نظری نکرده است، اما مقامات وزارت انرژی و آب حکومت طالبان گفته اند که در نشست‌های نوبتی با مقامات ایران گفتگوهایی صورت گرفته است.
پیش از این، حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجۀ ایران نیز گفته بود که کشورش در مورد حقابۀ خود از دریای هلمند با حکومت طالبان در گفتگو است و این مذاکرات به خوبی پیش می‌رود.
او گفته بود که ایران شرایط در افغانستان را درک می‌کند، اما تاکید کرده بود که این کشور موضوع حقابۀ خود از دریای هلمند را از مسیر حقوقی و سیاسی پیگیری می‌کند.
ابراهیم رییسی، رییس جمهور ایران، ماه گذشته به افغانستان هشدار داده و خواستار دریافت حقابهٔ این کشور از دریای هلمند شده بود.
رییسی گفته بود: "به حاکمان افغانستان می‌گویم این مطلب را عادی تلقی نکنند و موضوع را جدی بدانند، اخطار می دهم حق مردم سیستان و مردم سیستان وبلوچستان را سریعتر بدهند".
در واکنش به آن، امیر خان متقی، سرپرست وزارت خارجهٔ حکومت طالبان گفته بود که افغانستان به موافقتنامهٔ سال ۱۳۵۱ میان دو کشور متعهد است و مقامات ایرانی نباید سر و صدا ایجاد کنند.
اما این مقام حکومت طالبان گفته بود: "از حکومت ایران می‌خواهیم که موضوع حیاتی آب را سیاسی نسازند و بهتر است همچون مسایل را به عوض سر و صداهای مطبوعاتی از راه تفاهم و گفتگو‌های رو در رو حل نماییم."
این در حالی است که چندی پیش به دنبال کشیدگی‌ها مرتبط به حقابهٔ هلمند میان طالبان و حکومت ایران، نیروهای مرزی ایران با جنگجویان طالبان درگیری شدند که در نتیجهٔ آن به هر دو طرف تلفات وارد شد.
افغانستان و ایران در سال ۱۳۵۱ تفاهمنامۀ توزیع آب هلمند را امضا کردند که بر اساس آن افغانستان باید سالانه ۸۱۷ میلیون متر مکعب آب دریای هلمند را به ایران بدهد.
در این حال، طی سال‌های اخیر سدهای برق در امتداد این دریا ساخته شده و از سوی دیگر بیشتر مناطق افغانستان از جمله ولایات جنوب غربی و جنوبی چندین سال است که تحت تاثیر خشکسالی مداوم قرار دارند و سطح آب به مقدار زیاد کاهش یافته است.
حکومت‌های پیشین افغانستان گفته بودند که در سال‌های گذشته به دلیل چهار دهه جنگ و عدم مدیریت آب در افغانستان، سالانه حدود ۲.۵ میلیارد متر مکعب آب به ایران سرازیر شده و این بیشتر از میزانی است که در معاهده تعیین شده است.
