لینک های دسترسی

Breaking News

کشته شدن الظواهری؛ سرنوشت موافقتنامۀ دوحه چه خواهد شد؟


پس از کشته‌شدن ایمن‌ الظواهری، رهبر شبکۀ القاعده در کابل در نتیجۀ حملۀ هوایی امریکا، تنش‌ها میان ایالات متحده و طالبان شدت گرفته که به گفتۀ کارشناسان روابط ایالات متحده را با طالبان و سرنوشت موافقتنامۀ دوحه را در یک وضعیت "ویژه" قرار داده است.

با کشته‌شدن ایمن الظواهری، رهبر شبکۀ القاعده در نتیجۀ حملۀ طیارۀ بی‌سرنشین اردوی امریکا، ایالات متحده و طالبان همدیگر را به نقض موافقتنامۀ دوحه متهم می‌کنند.

سید جواد سجادی، استاد روابط بین‌الملل به صدای امریکا گفت که این موافقتنامه از آغاز دارای یک مبنای حقوقی محکم نبود و بر اساس یک ارادۀ سیاسی شکل گرفت.

به گفتۀ آقای سجادی، ادارۀ دونالد ترمپ، رییس جمهور پیشین ایالات متحده تصمیم گرفته بود که بر هر طریق ممکن این موافقتنامه را باید به سرانجام برساند تا بر مبنای آن زمینۀ خروج نیروهای ایالات متحده از افغانستان فراهم شود و هزینه‌های آن کشور در خارج از مرزهایش به ویژه بودجه جنگ افغانستان کاهش بدهد.

بر اساس موافقتنامۀ دوحه باید خشونت‌ها کاهش می‌یافت، مذاکرات صلح پیش برده می‌شد، یک دولت مشارکتی مبتنی بر صلح شکل می‌گرفت، اما به گفتۀ این استاد پوهنتون به هیچ یک از مفاد این موافقتنامه عمل نشده است.

او گفت حالا که رهبر شبکۀ القاعده توسط ایالات متحده در کابل کشته می‌شود، روشن می‌کند که بخش قطع روابط طالبان با القاعده و سایر شبکه‌های دهشت‌افگن اجرایی نشده است.

آقای سجادی افزود: "کشته‌شدن آقای الظواهری در کابل، روابط ایالات متحده با حکومت طالبان و سرنوشت موافقتنامۀ دوحه را در یک وضعیت خاص و ویژه قرار داده است. اینکه چه عواملی نقش اساسی در کشته‌شدن الظواهری در کابل بازی کرده است، به صورت قطع می‌تواند سمت و سوی آیندۀ روابط حکومت طالبان با ایالات متحده را روشن بکند".

به باور وی، اگر حکومت طالبان سیگنال‌های را در مورد حضور الظواهری به دولت ایالات متحده داده باشد و در این زمینه همکاری کرده باشد، در این صورت می‌توان گفت که در آینده شاهد گسترش مناسبات حکومت طالبان با ایالات متحده بود، اما در صورتی که طالبان پنهان‌کاری کرده باشند، فضای از بی‌اعتمادی و تنش در روابط دوجانب به وجود خواهد آمد.

اما آقای سجادی گفت: "اگر طالبان در این مورد دچار یک دو دستگی شده باشد، یعنی بخشی از طالبان کمک کرده باشد تا الظواهری در کابل حضور پیدا بکند و بخشی دیگری از طالبان به ایالات متحده سگنال‌های لازم را داده باشد و همکاری‌های لازم را کرده باشد، در این صورت در عین حال که روابط درون‌گروهی طالبان دچار یک شکاف عظیم خواهد شد، به علاوه ایالات متحده به آن بخشی از طالبان که در این مورد همکاری کرده است، اعتماد بیشتری خواهد کرد".

رضا قاسمی، کارشناس روابط بین‌الملل به صدای امریکا گفت که هنوز روشن نیست که ایالات متحده پس از این حادثه چه اقدامات مشخصی را روی دست می‌گیرد، اما افزود که هر اقدامی باشد به نفع طالبان نخواهد بود.

به باور آقای قاسمی ممکن است که ایالات متحده روی تعزیرات بیشتر بر رهبران طالبان از جمله غور دوبارۀ فهرست سیاه و منع سفر کار کند. او گفت: "مهمتر از همه اینکه شانس به رسمیت شناخته شدن طالبان و همچنان مانورهای دپلوماتیک که در سطح منطقه و جهان انجام می‌دهند، نسبت به گذشته کاهش چشمگیری خواهد یافت".

به باور کارشناسان امور، در صورتی که روابط ایالات متحده و طالبان بیشتر وخیم شود، در آن صورت موافقتنامه‌ای نیز در کار نخواهد بود، "چه موافقتنامۀ دوحه باشد یا هر توافق دیگر".

در همین حال، اتحادیه اروپا تعهدات هفته گذشتۀ حکومت طالبان در نشست تاشکند را زیر سوال برد.

توماس نیکلسن، نمایندۀ ویژۀ اتحادیه اروپا امروز چهارشنبه سوم اگست (۱۲ اسد) گفت که قتل آقای الظواهری توسط ایالات متحده در کابل تردیدهای قبلی را در مورد چنین ادعاهایی تقویت می‌کند که آیا طالبان در خصوص اقدام علیه رهبر القاعده غافل و ناتوان بودند یا تمایل نداشتند.

به گفتۀ وی، هفتۀ گذشته طالبان در نشست تاشکند گفتند که تلاش می‌کنند کشورها و سازمان‌هایی را که متعهد به حمایت از مردم افغانستان هستند، متقاعد کنند که کنترول کامل بر خاک افغانستان دارند و تعهد خود را مبنی بر اینکه افغانستان به پناهگاه امن تروریستان مبدل نخواهد شد، تکرار کردند.

آقای نیکلسن در تویترش نگاشته است: "در تاشکند، طالبان همچنین در مورد دولت عینی فراگیر خود و احترام آنها به حقوق بشر تضمین‌های خود را تکرار کردند. آیا آنها توانایی بیشتری برای تحقق این وعده‌ها به مردم افغانستان دارند؟".

جو بایدن،‌ رییس جمهور ایالات متحده ناوقت روز دوشنبه اول اگست (۱۰ اسد) گفت که ایمن الظواهری،‌ رهبر شبکهٔ القاعده در جریان یک عملیات هوایی نیروهای ایالات متحده در کابل کشته شد.

وزارت خارجۀ ایالات متحده روز سه شنبه دوم اگست (۱۱ اسد) گفت که طالبان با پناه‌دادن به الظواهری توافقنامۀ امریکا – طالبان را به شدت نقض کرده اند.

اما ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان با محکوم‌کردن این اقدام ایالات متحده گفته است که این حمله به هر بهانه‌ای که انجام شده باشد، تخلف آشکار از اصول بین‌المللی و توافقنامۀ دوحه است.

او در اعلامیه‌ای گفته است: "این گونه اعمال تکرار ۲۰ سال تجربه‌های ناکام بوده و عمل خلاف منافع ایالات متحده امریکا، افغانستان و منطقه می‌باشد، تکرار این چنین عملکردها فرصت‌های موجود را آسیب می‌رساند".

جان کربی، سخنگوی مشاور امنیت ملی قصر سفید، روز سه شنبه دوم اگست ‌(۱۱ اسد) گفت که عملیات طیارهٔ بدون سرنشین امریکا که ایمن الظواهری، رهبری القاعده، را در کابل کشت، نشان داد که افغانستان "پناهگاه امن'' برای این شبکهٔ تروریستی نیست.

الظواهری و اسامه بن لادن،‌ رهبر پیشین القاعده حملات یازدهم سپتمبر ۲۰۰۱ را طراحی کردند که در آن حملات کم و بیش ۳۰۰۰ امریکایی کشته شدند.

XS
SM
MD
LG