زلمی خلیلزاد، نمایندهٔ پیشین ایالات متحده برای مصالحهٔ افغانستان، به کمیتهٔ روابط خارجی مجلس نمایندگان کانگرس ایالات متحده گفته است که مراحل ابتدایی به منظور توافق با طالبان در دوره ریاست جمهوری براک اوباما آغاز شده بود، نه دونالد ترمپ.
این مصاحبه به تاریخ هشتم نومبر سال گذشته انجام شده بود و کمیتهٔ روابط خارجی مجلس نمایندگان متن آن به تاریخ اول می سال جاری میلادی منتشر کرد.
خلیلزاده در این مصاحبه به اعضای کانگرس ایالات متحده گفته است که "قبلاً، احتمالاً یک سال پیش، تحت دورهٔ رییس جمهور اوباما بود که نامه‌ای دریافت کردم که در مورد موثق بودن آن مطمین نبودم - در آن نوشته شده بود - ظاهراً، از طرف ملا یعقوب - که شما می‌دانید آنچه جریان داشت راه حل نظامی ندارد و آنان به دنبال راهی برای خروج اند."
اوباما در آخرین سخنرانی‌اش منحیث رییس جمهورگفت که جنگ بیش از سه دهه در افغانستان بخشی از زندگی افغان‌ها است و "هر چند واشنگتن نمی‌تواند به خشونت‌ها و شورشگری طالبان در افغانستان پایان دهد، آنچه می‌تواند این است که نمی گذارد آن کشور به پناهگاه القاعده مبدل شود."
اوباما در سال ۲۰۰۹ میلادی دستور داد که ده‌ها هزار نظامی اضافی امریکایی به افغانسان اعزام شود، اما سپس، بخش اعظم قوای خود را از افغانستان بیرون کرد.
در جریان حکومت دونالد ترمپ مذاکرات دوحه نهایی شد و توافقنامۀ دوحه در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰، میان امریکا و طالبان در قطر امضا شد. خلیلزاد به نمایندگی از حکومت ایالات متحده و ملا عبدالغنی برادر، معاون کنونی رییس‌الوزرای حکومت طالبان، در پای این سند امضا کردند.
در دسمبر سال ۲۰۲۰، خلیلزاد به تیم انتقالی وزارت خارجهٔ حکومت جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحده، در مورد مذاکرات با طالبان گزارش داد. خلیلزاد گفته که به وی گفته شد که آتش‌بس را تمدید کرده و مذاکرات سیاسی را تسریع کند.
با پایان دورۀ ریاست جمهوری دونالد ترمپ، حکومت جو بایدن، روند بررسی توافقنامۀ امریکا - طالبان را آغاز کرد.
در این مصاحبه خلیلزاد گفته است که در مورد توافق دوحه، ادارهٔ بایدن می‌خواست که بر شرایط اصرار صورت نگیرد و بیشتر بر خروج و مبارزه با تروریزم تمرکز شود.
ماه گذشته، لیندسی گراهام و کتی برت، سناتوران جمهوریخواه با ارسال نامه‌ای به چک شومر، رهبر اکثریت دموکرات و مچ مک‌کانل، رهبر اقلیت جمهوریخواه مجلس سنای کانگرس امریکا گفتند: "چنانچه بسیاری از کارشناسان هشدار داده اند، خروج ایالات متحده از افغانستان تهدیدات جدیدی را ایجاد کرده و این کشور را بار دیگر به پناهگاه امن و پایگاه عملیاتی برای گروه‌های تروریستی تبدیل کرده است."
پیش از این، ملل متحد در چندین گزارش گفته بود که گروه‌های دهشت‌افگن در افغانستان در تناسب به گذشته از آزادی بیشتر برخوردار اند و تهدیدات تروریستی در افغانستان و منطقه در حال افزایش است. به همین گونه، بر اساس معلومات ملل متحد، شاخهٔ خراسان داعش ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ عضو در افغانستان داشته و در دست‌کم ۱۳ ولایت افغانستان کمپ‌ها و پناهگاه‌ها دارند.
مقامات امریکایی گفته اند که طالبان در این توافقنامه تعهد کرده بودند که برای تشکیل یک حکومت فراگیر با سایر احزاب افغانستان گفتگو خواهند کرد. علاوه بر این، احترام به حقوق بشر، به ویژه حقوق زنان، دختران و اقلیت‌های قومی – مذهبی، قطع روابط با گروه‌های دهشت‌افگن چون القاعده از دیگر تعهدات طالبان در توافقنامه دوحه است.
اما طالبان پس از تسلط دوباره بر افغانستان نه تنها مذاکرات بین الافغانی را برگزار نکردند، بلکه محدودیت‌های گسترده را بر شهروندان افغانستان، به ویژه زنان و دختران وضع کردند.
خلیلزاد تایید کرد که در سال ۲۰۲۱ هیچ ارزیابی جامعی در مورد پابندی طالبان به توافقنامه دوحه انجام نشد.
قصر سفید گفته است که طالبان به تعهدات خود درتوافقنامهٔ دوحه و به وعده های خود مبنی بر آغاز گفتگوی معنادار با افغان‌ها برای هموار کردن راه برای یک نظام سیاسی جامع و فراگیر عمل نکرده اند.
این مصاحبه بخشی از سلسلهٔ مصاحبه‌های با مقامات وزارت خارجه که در روند خروج از افغانستان دخیل بودند است که متن آنرا کمیتهٔ روابط خارجی مجلس نمایندگان ایالات متحده در هفته‌های اخیر نشر کرده است.
پس از آغاز مذاکرات امریکا با طالبان و امضای توافقنامه با این گروه در اواخر فبروری ۲۰۲۰، توافق شد که تمام قوای امریکایی تا ماه می ۲۰۲۱ از افغانستان بیرون شوند. سپس رییس جمهور جو بایدن در اپریل ۲۰۲۱ مهلت خروج قوای امریکایی را تا پایان ماه اگست به تاخیر انداخت.