ادارهٔ آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) می‌گوید که درجریان سه سال گذشته، حاکمان فعلی افغانستان (طالبان) "پیشرفت ثابت ۲۰ سالهٔ آموزش را تقریباً از بین برده اند و اکنون آیندهٔ یک نسل به خطر افتاده است".
یونسکو گفته است که پس از گذشت سه سال از تسلط دوبارهٔ طالبان، افغانستان یگانه کشوری در جهان است که دروازه‌های مکاتب و پوهنتون‌های آن هنوز هم به روی زنان و دختران مسدود باقی مانده است.
بر اساس معلومات جدید یونسکو که امروز ۱۴ اگست (۲۴ اسد) نشر شد، ۱.۴ میلیون دختر در افغانستان عمداً از دسترسی به آموزش محروم شده اند.
یونسکو گفته است که میزان دسترسی به آموزش درافغانستان به گونهٔ چشمگیر کاهش یافته و اکنون در مقایسه با سه سال پیش ۱.۱ میلیون دختر و پسر کمتر در مکاتب سرگرم آموزش اند.
طالبان در ماه اگست سال ۲۰۲۱ پس گذشت کم وبیش۲۰ سال، دوباره بر افغانستان مسلط شدند و بر خلاف تعهدات شان، محدودیت‌های شدید را یک بار دیگر بر شهروندان این کشور، به ویژه زنان و دختران وضع کردند.
طالبان در این مدت، مکاتب متوسطه و لیسه را به روی دختران مسدود نگهداشته و در دسمبر سال ۲۰۲۲ تحصیل دختران در دانشگاه‌ها و موسسات تحصیلات عالی را نیز ممنوع کردند.
آدری ازولی، رییس عمومی یونسکو گفت: "حق دسترسی به آموزش قابل مذاکره یا سازش نیست. جامعه جهانی باید برای بازگشایی بی قید و شرط مکاتب و پوهنتون ها به روی دختران و زنان افغان، به گونهٔ کامل بسیج شود."
مکاتب
یونسکو گفته است که در مقایسه با ماه اپریل سال ۲۰۲۳ میلادی امسال ۳۰۰ هزار دختر بیشتر از حق دسترسی به آموزش محروم شده اند زیرا همه ساله دختران بیشتر به سن ۱۲ سالگی می‌رسند.
یونسکو با نشر خبرنامه‌ای گفته است که گرچه دختران زیر سن ۱۲ سال هنوز هم اجازهٔ فراگیری آموزش را دارند، از سال ۲۰۲۱ به اینسو میزان شمولیت آنان در مکاتب به گونهٔ گسترده کاهش یافته است.
در سال ۲۰۲۲ در مکاتب ابتداییه افغانستان ۵.۷ میلیون دختر و پسر سرگرم فراگیری آموزش بودند، در حالی در سال ۲۰۱۹ شمار آنان ۶.۸ میلیون بود.
یونسکو دلیل این کاهش دختران و پسران جدید الشمول را منع معلمان زن از تدریس پسران که در نهایت منتج به کمبود معلمان شد، عنوان کرده است.
بر اساس معلومات یونسکو اگر شمار دخترانی که پیش از ممنوعیت آموزشی طالبان از رفتن به مکتب باز مانده بودند حساب شود، پس در حال حاضر ۲.۵ میلیون دختر از حق دسترسی به آموزش محروم شده اند که این رقم ۸۰ در صد دخترانی را تشکیل می‌دهد که در سن رفتن به مکتب قرار دارند.
این سازمان ملل متحد گفته است که از عواقب زیانبار میزان کاهش دسترسی به آموزش افغانستان نگران است، پدیده‌ای که می‌تواند منتج به افزایش کودکان کارگر و ازواج‌های پیش از وقت شود.
پوهنتون‌ها
یونسکو می‌گوید که از سال ۲۰۲۱ به اینسو، میزان شمولیت در موسسات تحصیلات عالی افغانستان ۵۳ در صد کاهش یافته است، پسرفتی که سبب کمبود فارغان برای مشاغل با مهارت‌های بالا شده و سبب افزایش مشکلات توسعه‌ای خواهد شد.
ادارهٔ آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد گفته است که آمادهٔ حمایت از روش‌های بدیل آموزشی در افغانستان است. اما تاکید کرده است این اقدامات نمی‌تواند جایگاه صنوف درسی را در مکاتب بگیرد.
یونسکو در این خبرنامه گفته است که با وجود وضعیت چالش‌برانگیز بیش از ۱۰۰۰ تسهیل کننده، به شمول ۷۸۰ زن برای ارایهٔ کورس‌های سواد آموزی آموزش دیده اند، کورس‌هایی که از آن ۵۵هزار جوان که اکثریت شان دختران اند در حدود ۱۹۰۰ قریه مستفید شده اند.
این سازمان گفته است که در کمپ‌های مهاجران افغان‌ها در ایران، پاکستان و تاجیکستان نیز با بیجا شدگان افغان کمک کرده و مراکز تعلیمی برای معلمان افغان را ایجاد کرده است.
یونسکو همچنان برای فرصت‌های آموزشی از راه دور از طریق شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی حمایت مالی و آموزشی فراهم کرده است.
این سازمان ملل متحد از جامعهٔ جهانی خواسته است تا به حمایت‌اش از احیای کاملا حق دسترسی به آموزش برای دختران و زنان در افغانستان، ادامه دهد.
ماه گذشته، صندوق وجهی ملل متحد برای کودکان (یونیسف) نیز گفت که طی حدود سه سال گذشته، سه میلیارد ساعت درسی دختران در مکاتب افغانستان از دست رفته است.
کترین رسل، رییس اجرایی یونیسف، در اعلامیه‌ای گفت که برای ۱.۵ میلیون دختر، این محرومیت سیستماتیک نه تنها نقض آشکار حق آموزش آنهاست، بلکه منجر به کاهش فرصت‌ها و بدتر شدن سلامت روان آنان نیز شده است.
رسل تاکید کرد: "حقوق کودکان، به ویژه دختران، نمی‌تواند گروگان سیاست باشد. زندگی، آینده، امیدها و رویاهای آنها شایستۀ تعادل است."
ذبیح الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان که هیات این گروه را در نشست دوحه رهبری می‌کرد، نگرانی اشتراک‌کنندگان این نشست در زمینه آموزش دختران و زنان را پذیرفت و گفت که این نگرانی افغان‌ها نیز است.
او گفت: "این یک مساله مردمی و افغانی است، ما به آنان می‌گوییم که خود ما هم تلاش می‌کنیم که به این موضوع راه حل پیدا کنیم، به این قیمت نه که خدای ناخواسته جامعه ما دوباره به جنگ، اختلاف و بدبختی داخل شوند."
پیش از این شماری از مقامات حکومت طالبان نیز خواهان اعادهٔ حق دختران و زنان به آموزش شده بودند، اما حکومت این گروه در مدت سه سال، نتوانسته است هیچ اقدامی در این خصوص اتخاذ کند و دختران و زنان افغان هنوز هم از حق دسترسی به آموزش محروم باقی مانده اند.