بینش مذهبی طالبان بر موضع‌گیری این گروه در قبال تحولات شرق میانه اثرگذار است-تحلیلگران

شماری از سران طالبان در نشستی در کابل

حکومت طالبان از آغاز تهاجم حماس بر اسراییل و رویدادهای پس از آن و واکنش محتاطانه ارایه کرده است که به گفتۀ برخی از تحلیلگران این واکنش‌ها متاثر از "دیدگاه مذهبی" این گروه بوده است.

حکومت طالبان در پی کشته شدن اسماعیل هنیه، رهبر گروه حماس، این رویداد را به شدت محکوم کرد و کشته شدن هنیه را "یک ضایعه بزرگ" خواند، اما به کشته شدن حسن نصرالله، رهبر گروه حزب‌الله لبنان که یک گروه شیعۀ مورد حمایت ایران است، هیچ واکنشی نشان نداد.

آصف مبلغ، تحلیلگر امور سیاسی، می‌گوید که "دیدگاه مذهبی گروه طالبان بر موضع استراتیژیک این گروه تاثیرگذار بوده است". او با اشاره به اعلامیۀ وزارت خارجۀ طالبان در مورد عملیات زمینی اسراییل بر لبنان که نام حسن نصرالله در آن برده نشده است، گفت که این به دلیلی است که نصرالله شیعه بود.

ضیا بدخش، تحلیلگر امور افغانستان، می‌گوید که عدم واکنش طالبان به کشته شدن حسن نصرالله نمایانگر نحوۀ "بینش دینی و اعتقادی طالبان در قبال جنبش‌های شیعه مذهب" در منطقه است. او گفت: "اگر طالبان حسن نصرالله را شهید می‌خواندند و یا هم واکنشی نشان می‌دادند و یا هم کشته شدنش را تقبیح می‌کردند پس به این معنی بود که روی مبانی و مسایل بنیادی اعتقادی خود پای می‌گذاشتند."

بدخش می‌گوید که طالبان "پیروان مکتب دیوبندی" بوده و به گفتۀ وی اعمال "هر جنبش شیعه، ولو روی هر هدف و در هر کجای جهان که باشد" برای طالبان توجیه دینی ندارد. بدخش با اشاره به بینش افراطی طالبان می‌گوید که "طالبان، شیعه را مسلمان تلقی نمی‌کنند و آنرا گروهی خارج از دین می‌پندارند که حتا کشتن شان نیز مباح است".

انتقاد ایران از عملکرد طالبان

همزمان با این، حسن کاظمی قمی، نمایندۀ ویژه ایران در امور افغانستان و سفیر ایران در کابل، در مصاحبه با خبرگزاری دولتی ایران ضمن انتقاد از عملکرد طالبان درمبارزه با گروه‌های تروریستی مستقر در افغانستان به ایرنا گفت: "یک نظام تک‌قومی، تک‌زبانی، تک‌جنسیتی و تک‌مذهبی پاسخگوی نیازهای مردمی که تنوع زبانی، قومی و مذهبی دارند، نیست. از این لحاظ باید به تبعیض در برابر اقلیت‌های قومی، مذهبی و زبانی در افغانستان پایان داده شود."

با اینحال، ضیا احمد تکل، معاون سخنگوی وزارت خارجۀ حکومت طالبان، در واکنش به اظهارات قمی گفته است که حکومت طالبان هیچ تبعیض قومی و زبانی علیه شهروندان افغانستان ندارد و تمام شهروندان افغانستان را به عنوان "رعیت" تلقی می‌کند. او ضمن رد گفته‌های قمی افزود که هیچ فردی نمی‌تواند علیه شهروندان افغانستان تبعیض قایل شود.

با وصف تفاوت‌های شدید مذهبی، حکومت شیعۀ ایران یکی از نخستین کشورهایی بود که پس از حاکم شدن گروه سنی طالبان در افغانستان، با این گروه رابطه برقرار کرد.

بدخش می‌گوید که رابطه میان ایران و حکومت طالبان، "یک رابطه عمیق استراتژیک و هدفمند" نیست و به گفتۀ وی ایران بیشتر از افغانستان برای علایق خود از این روابط استفاده می‌کند.

بدخش گفت که افغانستان به ایران که تحت فشار تحریم‌های غرب قرار دارد، "به یک بازار پرمنفعت برای کالاهای ساخت ایران" مبدل شده است. او افزود که منافع سیاسی ایران، با درنظرداشت وضعیت کنونی این کشور، در این موضوع نهفته است که باید "با طالبان منحیث یک جنبش افراطی سنی مذهب" درگیر نشود چون ایران در حال حاضر، "درگیر معضلات زیادی در دیگر نقاط دیگر جهان است" و ظرفیت ایجاد یک درگیری دیگر را در همسایگی خود ندارد.

مبلغ می‌گوید که قمی یکی از "مبلغین گروه طالبان و روند سپردن سفارت افغانستان در تهران به این گروه" تلقی می‌شود و این نظریۀ وی در مورد چشم پوشی طالبان از رسیدگی به گروه‌های دیگر تروریستی در داخل افغانستان، ممکن "اشاره به حضور جدایی طلبان بلوچ در خاک افغانستان باشد".

ایران، با تنش های امنیتی ناشی از فعالیت گروه جیش العدل در ولایت سیستان و بلوچستان مواجه است، گروهی که همواره نیروهای امنیتی ایران را آماج حملات قرار می‌دهند.

مبلغ می‌گوید که ایران، علاوه بر مبارزه علیه داعش، از طالبان انتظار داشت که جنگجویان بلوچ را در خاک افغانستان سرکوب کند، خواستی که به گفتۀ وی تا کنون برآورده نشده است.

اسحاق اتمر، استاد دانشگاه در برلین، در واکنش به این نظریات قمی میگ‌وید که این "تنها ایران نیست که نگران تشدید اوضاع امنیتی در منطقه است، بلکه دیگر کشورهای منطقه به شمول پاکستان" نیز نگرانی‌های زیادی در قبال حضور گروه‌های تروریستی در افغانستان دارند.

اتمر گفت که "طالبان، نه تنها برنامه‌ای برای مبارزه با تروریستان، بلکه هیچ برنامه‌ای برای افغانستان ندارند" و این موضوع باعث بی‌ثباتی در داخل افغانستان و به طور گسترده تر در منطقه می‌شود. اتمر، حکومت طالبان را "یک مصیبت" برای افغانستان و کشورهای منطقه خواند.

با وصف نگرانی گستردۀ کشورهای همسایه، منطقه و جهان از فعالیت گروه‌های تروریستی در افغانستان، حکومت طالبان همواره ادعا کرده است که به هیچ گروهی اجازه داده نمی‌شود که از خاک افغانستان بر ضد کشور دیگری استفاده کند.