گروهی از کارشناسان مستقل سازمان ملل متحد روز جمعه ۲۳ اگست (دوم سنبله) نگرانی‌های خود را در مورد اخراج گسترده مهاجران افغان بدون مدرک قانونی از پاکستان ابراز کرده و خواستار اقداماتی برای کاهش خطراتی شدند که افراد آسیب‌پذیر در میان آن‌ها با آن مواجه هستند.
کمیته حذف تبعیض نژادی ملل متحد در کنفرانس خبری آنلاین در ژینو نتایج بررسی خود از پاکستان را منتشر کرد و اعلام کرد که از خروج دسته جمعی پناهندگان افغان "تحت برنامه خروج اتباع خارجی فاقد اسناد قانونی پاکستان" نگران است.
میخال بالسیرزک، رییس این کمیته، گفت که بیش از ۷۰۰ هزار نفر، از جمله ۱۰۱ هزار نفر بین ماه اپریل و جون، به عنوان بخشی از این برنامه از پاکستان اخراج و به افغانستان بازگردانده شده‌اند.
او افزود که پاکستان باید "خطرات بازگشت اجباری" را ارزیابی کرده و اقداماتی برای کاهش خطراتی که گروه‌های آسیب‌پذیر با آن‌ها مواجه هستند، از جمله خطرات مربوط به کودکان بی‌سرپرست که ممکن است به قاچاق یا سواستفاده کشانیده شوند، انجام دهد.
حکومت پاکستان در اکتبر ۲۰۲۳، مرحله اول "طرح بازگرداندن اتباع خارجی فاقد اسناد قانونی" را اجرایی کرد و برای مهاجران فاقد مدرک ۳۰ روز مهلت داد تا این کشور را ترک کنند، در غیر آن بازداشت و با جبر اخراج خواهند شد.
پاکستان این اقدام را پس از آن اتخاذ کرد که حملات تروریستی در پاکستان را به "عناصر" مقیم در میان اتباع خارجی بدون مدرک، به‌ویژه افغان‌ها نسبت داد.
بالسیرزک گفت: "کمیته گزارش‌های آزار و اذیت، اخراج اجباری و بازداشت ۲۸۵۰۰ افغان را از سپتمبر تا دسمبر ۲۰۲۳ درج کرده، که این امر سبب شده تا بسیاری از ترس به افغانستان بازگردند."
پاکستان از انتقادات نسبت به اخراج اتباع خارجی بدون مدرک قانونی دفاع کرده و گفته است که این کمپاین علیه ملیت خاصی اتخاذ نشده و اکثر افغان‌ها به صورت داوطلبانه این کشور را ترک کرده‌اند. اما بازگشت‌کنندگان و مقامات طالبان در افغانستان این ادعاها را مورد پرسش قرار داده‌اند.
بالسیرزک بیان کرد که این کمیته "از نبود چارچوب قانونی و نهادینه مطابق با قوانین بین‌المللی ابراز تاسف کرده" و پیشنهاد می کند که پاکستان کنوانسیون ۱۹۵۱ پناهندگان و پروتوکول اختیاری ۱۹۶۷ آن را تصویب کند.
طبق گفته کمشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان، پاکستان به این کنوانسیون جهانی ملحق نشده است و هیچ قانون ملی برای حفاظت از پناهندگان تصویب نکرده و همچنین هیچ‌گونه روال رسمی برای تعیین وضعیت پناهندگی افرادی که به دنبال حمایت بین‌المللی در خاک این کشور هستند، ایجاد نکرده است.
بر اساس آمار کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان، حدود ۲.۱۸ میلیون مهاجر افغان دارای مدرک نیز در پاکستان زیست دارند که از این جمله ۱.۳ میلیون نفر کارت راجستریشن (پی‌او‌آر) داشته و بیش از ۸۸۰ هزار نفر دیگر نیز کارت اقامت موقت (ای‌سی‌سی) دارند.
ماه گذشته، پاکستان مهلت اقامت قانونی ۱.۴ میلیون پناهنده افغان در این کشور را تا جون ۲۰۲۵ تمدید کرد.