فعالین زن: حضور طالبان و غیبت فعالان زن در نشست دوحه، قطعنامه‌های ملل متحد را نفی می‌کند

شماری از فعالان حقوق زن و سازمان‌های بین المللی حامی حقوق بشر می‌گویند که نشست دوحه بدون حضور زنان و فعالان جامعه مدنی، نه تنها تمکین به خواست‌های ''سرکوبگرانه طالبان'' است، بلکه ''یک اقدام مضحک، شرم‌آور، خیانت به حقوق زنان و مهم‌تر از همه، برخلاف اصول و قطعنامه‌هایی است'' که ملل متحد خود آنرا تصویب کرده است.

اما روزا اوتنبایووا، رییس هیات معاونت ملل متحد در افغانستان (یوناما) هفته گذشته در یک کنفرانس خبری در شهر نیویارک گفت که هیچ کس نمی‌تواند برای ملل متحد در خصوص چگونگی تدویر نشست‌های این سازمان، شرط تعیین کند.

با اینحال، بر خلاف اظهارات اوتنبایووا، حبیبه سرابی، عضو پیشین هیات مذاکره کننده با طالبان، در مصاحبه‌ای با صدای امریکا استدلال کرد که ملل متحد به خواست طالبان تمکین کرده و در نهایت آجندای نشست دوحه را تغییر داد.

سرابی افزود که ملل متحد با امتناع از دعوت فعالان زن در نشست دوحه "به تعهد خود وفا نکرده است...در قطعنامه ۲۷۲۱شورای امنیت فیصله شد که یک نماینده ویژه برای افغانستان تعیین شود و هدف این جلسات نیز همین بود."

سرابی که نخستین والی زن در افغانستان بود، گفت که قطعنامهٔ شماره ۳۲۵ ملل متحد نیز "تاکید می‌کند که زنان باید در تمام عرصه‌ها حضور داشته باشند. ملل متحد این قطعنامه‌ها را تصویب کرده،‌ اما حالا به آن عمل نمی‌کند". او عدم حضور زنان در این نشست را برای ملل متحد "تاسف بار و شرم آور" خواند.

ملل متحد به تاریخ ۲۱ جون تایید کرد که در نشست دو روزه نمایندگان ویژه شماری از کشورها در مورد افغانستان در دوحه، پایتخت قطر، که قرار است به تاریخ ۳۰ جون و اول جولای برگزار شود،‌ در مورد نگرانی‌های جامعه مدنی افغانستان، زنان و مدافعان حقوق بشر بحث نمی‌شود .در این نشست دو روزه- ۳۰ جون تا اول جولای- به میزبانی ملل متحد،‌ علاوه بر نمایندگان ویژه کشور‌های دخیل در امور افغانستان، نمایندگان طالبان نیز اشتراک خواهند کرد.

این اعلام نه تنها با استقبال طالبان مواجه شد، بلکه رهبران این گروه برای نخستین بار پذیرفتند که نمایندگان آنان در سومین نشست ''روند دوحه'' اشتراک خواهند کرد.

اوتنبایووا گفته است که دیدار رو در روی جامعه بین المللی با طالبان مهم است، اما در عین حال ادعا می‌کند که این نشست ممکن فرصتی را برای زنان افغان فراهم کند تا در نشست‌های آینده اشتراک کنند.

او افزود: "این چیزی است که امروز ممکن است. این یک روند است. بیایید گفتگو را آغاز کنیم."

اما در کنار خانم سرابی، شماری دیگر از فعالان حقوق زن، نیز اظهارات اوتنبایووا را توجیهی برای عملکرد ملل متحد و تبعیت این سازمان در مقابل خواست طالبان عنوان می‌کنند.

عفو بین الملل در صفحه رسمی رسانه اجتماعی ایکس خود از قول اگنس کالامار، رییس این سازمان، نوشته است که ''حقوق زنان و دختران در افغانستان غیر قابل مذاکره است.'' کالامار همچنین تاکید کرده که حقوق زنان و دختران افغان باید در مرکز نشست دوحه قرار بگیرد و حقوق آنان احیا شود.

او همچنین گفته است که عدم حضور فعالین زن و نماینده گان جامعه مدنی،‌ اعتبار نشست دوحه را از بین می‌برد و تاکید کرد که جامعه بین المللی باید موضع واضح در مورد احیای حقوق زنان و دختران در افغانستان اتخاذ کند.

هیدر بار، مسوول بخش حقوق بشر و زنان در سازمان دیدبان حقوق بشر، می‌گوید که ملل متحد نه تنها فعالان زن را از حضور در نشست دوحه محروم کرده، بلکه موضوع حقوق زنان حتا در آجندای این نشست گنجانیده نشده است.

بار افزود که عدم حضور فعالان حقوق زن در نشست دوحه ''نه تنها خیانت به زنان افغانستان، بلکه خیانت به تمام زنان جهان است.'' او گفت که این تصمیم سازمان ملل متحد یک پیروزی برای طالبان تلقی می شود و این گروه را جسورتر می کند.

تصمیم سیاسی غیر قابل قبول و غیرقابل باور

لین اودانل، یک خبرنگار بریتانیایی که گزارش‌ها و مقالات زیادی را در مورد افغانستان تهیه کرده است، به صدای امریکا گفت که عدم حضور زنان افغان در نشست دوحه "تکان دهنده" و ''غیر قابل باور'' است.

اودانل با اشاره به مقالاتی که در مورد وضعیت زنان در افغانستان نوشته است، گفت "طبق گزارش‌هایی که من از وضعیت افغانستان تهیه کرده‌ام، همه در مورد سوی رفتار و خشونت طالبان با زنان و دختران است."

او می‌گوید نادیده گرفتن فعالان حقوق زن و عدم حضور آنان در نسشت دوحه به این معناست که جامعه بین المللی به صورت کل یا چیزی ندارد که برای زنان افغانستان و سایر کشور‌های جهان ارایه کند و یا اینکه قادر نیست،‌ به این زنان امید بدهد...خشونت و خفقان قابل قبول نیست."

برخی از مقامات حکومت پیشین افغانستان معتقداند که ملل متحد برای برگزاری نشست دوحه حتا شرایط روند سیاسی این نشست را رعایت نکرده است. فوزیه کوفی، عضو پیشین پارلمان افغانستان، یکی از منتقدین تصمیم ملل متحد است.

او در مصاحبه‌ای با صدای امریکا گفت:‌ "سلسله نشست‌های دوحه، بر اساس قعطنامه ۲۷۲۱ شواری امنیت و پیشنهادات مطرح شده در گزارش فریدون سینیرلی‌اوغلو، هماهنگ کننده ویژه سازمان ملل متحد برای افغانستان، منحیث یک پروسه سیاسی آغاز شد."

اوتونبایوا هفته گذشته در شهر نیویارک همچنین گفت که در نشست دوحه مسایل مختلف از جمله مبارزه با مواد مخدر، مسایل اقتصادی و موضوعات مربوط به زنان تمرکز خواهد داشت. اما کوفی به گونه ضمنی از این اظهارات اوتونبایوا انتقاد کرد و گفت که تغییر آجندای این نشست، در تضاد به فیصله‌‌نامه های ملل متحد است.

او افزود: "شرکت کننده گان نشست سوم دوحه به تمایل طالبان انتخاب شدند که خلاف روند آغاز یک پروسه سیاسی به تجویز سینیرلی‌اوغلو است. و اینکه بحث‌های عادی مانند مواد مخدر یا کمک های اقتصادی در این نشست مطرح می‌گردد، نه موضوع زنان، تناقض واضح از فیصله نامه ملل متحد و گزارش فریدون سینیرلی اوغلو می‌باشد."

نشست بی معنا

برخی از فعالین حقوق زن می‌گویند زمانی که موضوع حقوق زنان در این نشست به میزبانی ملل متحد،‌ مطرح نمی‌شود،‌ نشست دوحه "بی معنا و نمایشی" است.

اصیلا وردک، یک فعال حقوق زن، می‌گوید که دعوت زنان به نشستی که قرار است به تاریخ دوم ماه جولای و پس از پایان نشست اصلی برگزار شود، "مضحک و مسخره" است و هیچ زنی نباید در این نشست شرکت کند.

او گفت: "جامعه جهانی و ملل متحد در حالی عادی سازی روابط با طالبان هستند چون برای آنها، موضوعات استخباراتی و منطقوی، اهمیت دارد."

به گفته وردک، عدم حضور زنان در نشست دوحه، تخطی بارز از تمام منشور‌ها و میثاق‌های بین المللی حقوق بشر است. او افزود:"برای من حضور چند زن مهم نیست، ولی در آجندای اصلی، باید موضوع زنان، به خصوص بعد از گزارش ریچارد بینت، گزارشگر ویژه ملل متحد در امور افغانستان، که مملو از قضایای تخطی از حقوق بشر بود، گنجانیده می‌شد."

نرگس نهان، سرپرست وزارت معدن و پترولیم در حکومت پیشین افغانستان، به صدای امریکا گفت که روند نشست دوحه در اصل برای حمایت "از یک نقشه راه سیاسی" است، اما تاکید کرد که "نقطه شروع هر گونه تعامل با طالبان باید با به رسمیت شناختن سوی رفتار آنها با زنان به عنوان آپارتاید جنسیتی صورت گیرد."

نهان به این باور است که سوی رفتار طالبان با زنان، تصادفی نیست، بلکه بخش عمده "ایدیولوژی و سیستم حکومتداری طالبان است که به وضوح کنوانسیون رفع تبیعض علیه زنان را که افغانستان یکی از امضا کننده اش است، نقض می‌کند."

اگرچه مقامات سازمان ملل متحد سومین نشست دوحه را که نمایندگان طالبان نیز در آن شرکت می‌کنند، آغاز یک روند سیاسی برای آینده افغانستان می‌دانند، غیبت زنان در این نشست نگرانی‌های جدی در میان فعالان حقوق زنان و سازمان‌های حقوق بشری ایجاد کرده است.

این فعالان معتقدند که سازمان ملل متحد با حذف فعالان زن از این نشست، اصول اساسی خود را زیر پا گذاشته است. آنها استدلال می‌کنند که هر گونه نتیجه از این نشست بی معنی خواهد بود، زیرا تمکین به خواسته‌‌های طالبان که پالیسی‌های سرکوبگرانه در برابر زنان دارند،‌ این نشست را ناکارآمد و ناعادلانه می کند.