سروی تازۀ دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد (UNODC) نشان می‌دهد که پس از دستور سال ۲۰۲۲ هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان، مبنی بر توقف کشت کوکنار، در کشت خشخاش و عواید دهقانان کاهش چشمگیری رونما شده است.
در جزییات این سروی که توسط هیات معاونت سازمان ملل متحد برای افغانستان (یوناما) روز یکشنبه، چهارم نومبر (۱۴ عقرب) نشر شد، آمده است که در سال ۲۰۲۳ از ۲۳۳هزار هکتار مزارع کوکنار در افغانستان تنها ده هزار و ۸۰۰ هکتار زمین کوکنار کشت شده است که کاهش ۹۵ درصدی را نشان می‌دهد.
این اداره گفته است که کاهش در کشت کوکنار سبب کاهش ۹۵ درصدی عرضه تریاک نیز شده است و تولید تریاک که سال گذشته ۶۲۰۰ تن بود امسال به ۳۳۳ تن رسیده است.
به گفتهٔ این اداره، کاهش شدید تولید کوکنار پیامدهای بشردوستانه فوری برای جوامع آسیب پذیر در مناطق روستایی خواهد داشت که به درآمد کوکنار متکی اند.
بر اساس این سروی، در سال روان میلادی درآمد دهقانان از فروش تریاک به تاجران بیش از ۹۲ درصد کاهش یافته است. آمار این سروی نشان می‌دهد که میزان برداشت کوکنار در سال ۲۰۲۲ یک میلیارد و ۳۶۰ میلیون دالر بود، اما در سال جاری این میزان به ۱۱۰ میلیون دالر کاهش یافته است.
در این سروی در مورد پیامدهای کاهش کشت کوکنار و انقباض تقریباً کل اقتصاد تریاک بر دهقانان مناطق روستایی گفته شده است که به منظور جلوگیری از اتکای افغان‌ها به کوکنار در آینده، تطبیق سریع پروژه‌های بدیل معیشت نیاز است.
غدا ولی، رییس دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد، گفته است: "این در برابر قاچاق داخلی مخدرات و آسیب‌های جهانی ناشی از آن، برای دستیابی به نتایج بلندمدت یک فرصت واقعی است."
غدا ولی گفته است که باید به نیازهای مردم پاسخ داده شود. او گفت: "مردم افغانستان امروز برای مقابله با شوک از دست دادن درآمد و رفع فوری‌ترین نیازهای بقای خود به کمک‌های بشری عاجل نیاز دارند و در ماه‌های آینده، افغانستان به طور فزاینده و پایدار به معیشت‌های که فرصت‌هایی غیر از کشت کوکنار را برای دهقانان فراهم می‌کند، نیاز دارد."
روزا اوتنبایووا، رییس دفتر هیات معاونت ملل متحد در افغانستان (یوناما) گفته است که نزدیک به هشتاد درصد مردم افغانستان به سکتور زراعت متکی اند و این کشور از قبل با کمبود شدید آب مواجه است.
او گفته است: "تلاش‌های توسعه جایگزین پایدار باید بر فعالیت‌های زراعتی مقاوم در برابر خشکسالی و اقدامات موثر حفاظتی و استفاده از منابع متمرکز شود."
بر اساس این سروی، صادرات تریاک افغانستان در سال رواین میلادی بیش از ارزش صادرات قانونی کالا و خدمات این کشور بوده است. در این سروی گفته شده است که کاهش کشت کوکنار و تولید تریاک، تاثیر زیادی بر اقتصاد افغانستان خواهد داشت.
این سروی گفته است که دهقانان زیادی به جای کوکنار به کشت گندم روی آورده اند که به همین دلیل سطح کشت غلات در ولایات فراه، هلمند، قندهار و ننگرهار به ۱۶۰هزار هکتار رسیده است.
دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد گفته است که کشت گندم، سود کمتری نسبت به کوکنار برای دهقانان دارد و ممکن است که این مساله به کاهش مصوونیت غذایی کمک کند.
این سروی خاطر نشان کرده است که در سال روان میلادی، دهقانان ولایات فراه، هلمند، قندهار و ننگرهار به دلیل کاشت گندم به جای کوکنار، یک میلیارد دالر خسارت دیده اند.
بر اساس این سروی، قاچاق و استفاده از هرویین ممکن است از افغانستان کاهش یابد، اما تولید جایگزین‌های مضر برای هرویین مانند فنتانیل و مواد مخدر مصنوعی را تشویق می‌کند.
سروی گفته است که از میزان وقوع کشفیات مواد مخدر به نظر می‌رسد که در سال ۲۰۲۳، به دلیل کمبود برداشت تریاک، قاچاقبران تریاک را از ذخایر قدیمی خود به قیمت ارزان می‌فروشند، در حالی که پروسس هرویین کمتر شده است.
بر بنیاد این سروی، تعداد قاچاقچبران مواد مخدر مصنوعی متامفتامین افزایش یافته است و در عین حال با آنکه میزان مصرف مواد مخدر در افغانستان بالا است، بر اساس شواهد، هنوز امکانات برای درمان معتادان محدود مانده است.