عبدالکبیر، معاون سیاسی ریاستالوزرای حکومت طالبان در دیدار با هیات پارلمانی ایران و دپلوماتهای سفارت آن کشور در کابل گفته است که داعش در افغانستان سرکوب شده، همسایگان مطمین باشند.
دفتر معاونت سیاسی ریاستالوزرای حکومت طالبان ناوقت روز دوشنبه ۲۸ اگست (ششم سنبله) با نشر اعلامیهای گفته که عبدالکبیر همچنان تاکید کرده است که حکومت طالبان "به هیچ کسی اجازه نمیدهد که از خاک افغانستان علیه کسی استفاده کند و یا در امور داخلیاش مداخله نماید."
هیات هفت نفره پارلمان ایران به ریاست جواد کریمی قدوسی از ۲۶ اگست (چهارم سنبله) به افغانستان سفر کرده و علاوه بر عبدالکبیر، با مقامات وزارتهای خارجه، صنعت و تجارت حکومت طالبان و برخی وزارتهای دیگر دیدار و گفتگو کرده است.
عبدالکبیر گفته است که حکومت طالبان خواستار حسن همجواری و تعامل مثبت با جهان، به ویژه با ایران در فضای احترام متقابل است. او تاکید کرده است که ایران و افغانستان مشترکاتی دارند و لازم است روابط میان دو کشور در عرصههای مختلف گسترش یابد.
حکومت طالبان گفته است هیات ایرانی بر توسعه روابط افغانستان و ایران و رشد تجارت و سرمایهگذاری تاکید کرد.
این اولین هیات پارلمانی ایران است که پس از تسلط مجدد طالبان در افغانستان در اگست ۲۰۲۱ به کابل سفر میکند.
طی دو سال گذشته که طالبان دوباره حاکمیت را در افغانستان به دست گرفته اند، حکومت این گروه با ایران روابط پر فراز و نشیبی داشته است، این روابط گاهی تند تا مرز درگیری میان مرزبانان دو طرف پیش رفته و زمانی هم دپلوماسی نرم را اختیار کرده است.
سید جواد سجادی، استاد دانشگاه معتقد است که ایران از هر تحولی در افغانستان متاثر است، از همینرو به دنبال مسایل متعدد است و در شرایط کنونی با وجود حکومت طالبان در یک موقعیت نسبتاً دشوار و متناقض قرار گرفته است.
به گفتۀ سجادی، ایران خواهان سرکوب گروه داعش در افغانستان است که از این نظر حضور طالبان و حکومت طالبان را به نفع خود میداند.
اما او افزود: "ایران نگران است که ممکن است طالبان به صورت پنهانی در صدد تحکیم روابط خود با ایالات متحده باشد و در درازمدت بتواند مشکلات خود با ایالات متحده برطرف کند که از این جهت باز هم ایران حضور حکومت طالبان را خیلی مطلوب نمیداند."
سرور جعفری، استاد روابط بینالملل معتقد است که سیاست خارجی ایران در قبال افغانستان را میتوان در حول چند محور تعریف کرد، نخست اینکه ایران شرایط به وجود آمدۀ کنونی را ناپایدار میداند که ممکن است وضعیت امنیتی آن کشور را با توجه به دو حمله مسلحانه بر زیارتگاه شاه چراغ، متحول بسازد.
به گفتۀ جعفری، ایران نگران است که در افغانستان گروهها و بنیادگرایانی جابجا شوند که وضعیت امنیتی را در درون ایران پیچیده بکنند و مرزهای آن کشور را ناامن بسازند.
او افزود: "ایرانیها تلاش میکنند که از نظر امنیتی تا حدودی خاطر شان مطمین باشد و در درون افغانستان از نظر اطلاعاتی و امنیتی اشرافی بر وضعیت داشته باشند، این اولویت اول ایرانیها است."
مساله آب
روابط ایران و حکومت طالبان پس از چند ماه تنش بر سر توزیع آب دریای هلمند در هفته های اخیر تا حدودی بهبود یافته است.
حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجۀ ایران با امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجۀ حکومت طالبان در یک تماس تلیفونی در مورد توزیع آب دریای هلمند گفتگو کرده است.
وزارت خارجۀ ایران گفته است: "امیر عبداللهیان با اشاره به حضور گسترده اتباع افغانستان در ایران افزود: تهران بر همکاری همه طرفها در داخل افغانستان در راستای ثبات و امنیت و رفاه مردم افغانستان تاکید دارد."
حکومت طالبان اعلام کرده که مساله آب را با جانب ایرانی به خوبی حل کرده است، اما واقعاً این مشکل حل شده است؟
سید جواد سجادی، استاد دانشگاه در این خصوص گفت: "هیات ایرانی از سد کجکی دیدن کرده و کمبود آب و جریان خشکسالی را تایید کرده، در نتیجه میتوان گفت که مشکلات حل شده و دستکم در کوتاه مدت بهانهای برای کشدادن این موضوع نیست."
افغانستان و ایران در سال ۱۳۵۱ تفاهمنامۀ توزیع آب هلمند را امضا کردند که بر اساس آن افغانستان باید سالانه ۸۱۷ میلیون متر مکعب آب دریای هلمند را به ایران بدهد.
حکومتهای پیشین افغانستان گفته بودند که در سالهای گذشته به دلیل چهار دهه جنگ و عدم مدیریت آب در افغانستان، سالانه حدود ۲.۵ میلیارد متر مکعب آب به ایران سرازیر شده و این بیشتر از میزانی است که در معاهده تعیین شده است.
خشکسالی طولانی مدت در برخی مناطق مرزی افغانستان و ایران نیاز به آب در دو سوی مرز را به شدت افزایش داده است. علاوه بر خشکسالی، افغانستان در سالهای اخیر بند کمال خان را نیز در امتداد دریای هلمند ساخته است.