روز جهانی رادیو؛ تحت حاکمیت طالبان نشرات ده‌ها رادیو در افغانستان متوقف شده است

با گذشت نزدیک به یک قرن، هنوز هم رادیو یکی از منابع اصلی اطلاعات در افغانستان محسوب می‌شود

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به مناسبت روز جهانی رادیو، گفته است که با وجود تحولات و پیشرفت‌های جهانی، رادیو همچنان نقش مهمی در ارایه اطلاعات موثق فرامرزی به مردم دارد.

همه ساله به تاریخ ۱۳ فبروری از روز جهانی رادیو در جهان تجلیل صورت می‌گیرد. به مناسبت این روز یونسکو در پیامی که روز دوشنبه ۱۲ فبروری (۲۳ دلو) نشر شد، گفته است که رادیو با ارایه معلومات جوامع را توانمند و علیه انتشار اطلاعات نادرست مبارزه می‌کند.

روزا اوتنبایووا، نماینده خاص منشی عمومی سازمان ملل متحد برای افغانستان، در جریان بازدید از رادیو کلید و رادیو مرسل گفت: "تصور جهان بدون رادیو بسیار دشوار است."

او از رادیو در افغانستان به عنوان منبع حیاتی خبر، تعلیم و تربیه و بحث‌های عمومی در نزدیک به یک قرن ستایش کرد.

نهادهای حامی رسانه‌ها و خبرنگاران می‌گویند که رادیو در رساندن اطلاعات سریع، ارزان و نیز آگاهی عامه در افغانستان نقش مهمی دارد.

اولین نشرات رادیویی در افغانستان در سال ۱۳۰۷ در زمان امان الله، پادشاه سابق این کشور آغاز شد. در آن زمان تنها رادیو کابل نشرات داشت.

تا سال ۲۰۰۲ تنها یک رادیو دولتی در افغانستان به نام "رادیو افغانستان" وجود داشت، اما پس از آن، طی دو دهه اخیر روند تاسیس رادیوهای خصوصی در این کشور آغاز شد. در این مدت ده‌ها رادیو در کابل و ولایات نشرات داشتند و در یک مقطع زمانی تعداد رادیوهای خصوصی در افغانستان به ۳۰۷ رسید.

اما پس از بازگشت طالبان به قدرت در ماه اگست ۲۰۲۱، تعداد این رادیوها به طور بی‌سابقه‌ای کاهش یافت و در حال حاضر حدود ۱۸۰ شبکه رادیویی فعال اند.

برخی از نهادهای ملی و بین‌المللی حمایت از خبرنگاران و رسانه‌ها، دلیل توقف نشرات این رادیوها را علاوه بر مشکلات اقتصادی، ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های مکرر حکومت طالبان بر رسانه‌ها و خبرنگاران، به ویژه خبرنگاران و کارمندان زن، در رسانه‌ها عنوان می‌کنند.

سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش ۲۰۲۳ خود گفت که پس از بازگشت دوبارۀ طالبان به قدرت، علاوه بر مشکلات اقتصادی، فشار بر رسانه‌ها افزایش یافته است و به همین دلیل در دو سال گذشته صدها رسانه مسدود شده و به شمول خبرنگاران زن، کارمندان رسانه‌ای ترک شغل کرده اند.

بر اساس گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز، در دوران حاکمیت دوبارهٔ طالبان، از جمله ۵۴۷ رسانه، ۸۰ شبکۀ تلویزیونی، ۱۳۷ شبکه رادیویی و ۱۳ خبرگزاری از فعالیت باز مانده اند.

همچنان این سازمان گفته است که در این مدت، از جمله نزدیک به ۱۲هزار خبرنگار که در این کشور کار می‌کردند، حدود هشت‌هزار نفر مسلک خود را رها کرده اند که ۸۰ درصد آنان زنان بودند.