افغانستان در گزارش سالانۀ سازمان گزارشگران بدون مرز که روز پنجشنبه ۱۲ دسمبر (۲۲ قوس) نشر شد، از رهگذر آزادی رسانهها با دهها رده افت در مقایسه با سال گذشته، در میان ۱۸۰ کشور و قلمرو جهان در ردۀ ۱۷۸ قرار گرفت.
ناروی، دنمارک، سویدن، هالند و فنلند به ترتیب در ردههای نخست تا پنجم قرار دارند و اریتریا، سوریه و افغانستان به ترتیب در قعر این فهرست جا گرفته اند.
سازمان گزارشگران بدون مرز گفته است که طالبان "ناقوس مرگ" آزادی مطبوعات، مصوونیت ژورنالستان به ویژه خبرنگاران زن را به صدا در آورده اند.
بر اساس گزارش این نهاد، از زمانیکه طالبان در اگست ۲۰۲۱ بر افغانستان حاکم شده اند، محدودیتهای فزاینده بر رسانهها همواره وضع شده است و نیز رسانههایی که هنوز هم فعال اند با مشکلات اقتصادی و دسترسی به اطلاعات دست و گریبان اند.
مشکلات فرهنگی اجتماعی ناشی از دستورهای طالبان، بر اساس این گزارش، سبب شده است که رسانهها در افغانستان دست به خودسانسوری بزنند.
در گزارش آمده است که ۴۳درصد رسانهها در افغانستان از فعالیت باز مانده، بیش از دو سوم ۱۲هزار خبرنگار بیکار شده یا از این شغل دست کشیده و ۸۰ درصد زنان خبرنگار بیکار شده اند.
تصویر جهانی
گزارشگران بدون مرز از افزایش حملات بر خبرنگاران در جهان، به ویژه در ساحات درگیر جنگ، خبر داده و گفته است که "غزه خطرناکترین ساحۀ جهان" برای ژورنالستان است.
در گزارش آمده است که از جمع ۵۴ ژورنالست که در سال ۲۰۲۴ در سرتاسر جهان کشته شده اند، یک سوم آنان -۱۸ نفر- از سوی "اردوی اسراییل" کشته شده اند. بر بنیاد این گزارش، از زمان آغاز جنگ غزه در اکتوبر ۲۰۲۳ "بیش از ۱۴۵" ژورنالست در گلولهباری نیروهای اسراییلی کشته شده اند.
اسراییل همواره گفته است که ژورنالستان را به گونۀ مستقیم و عمدی هدف قرار نداده، اما تایید کرده است که شماری از خبرنگاران در حملات هوایی اسراییل بر اهداف نظامی کشته شده اند.
دیوید مرسر، یکی از سخنگویان حکومت اسراییل، در یک کنفرانس خبری در پیوند به آمار نشر شده گفت: "ما این آمار را نمیپذیریم. ما بر درست بودن آن باور نداریم."
پس از غزه، پاکستان با هفت مورد کشته شدن یا مرگ خبرنگاران در سال ۲۰۲۴ در ردۀ دوم و بنگله دیش و مکسیکو هریک با پنج مورد کشته شدن خبرنگاران در ردههای بعدی قرار دارند.
بر اساس یافتههای این گزارش، ۵۵۰ ژورنالست هم اکنون در سرتاسر جهان زندانی اند که در مقایسه با سال قبل هفت درصد افزایش یافته است. چین با ۱۲۴ مورد بازداشت خبرنگاران، میانمار با ۶۱ مورد و اسراییل با ۴۱ مورد، به ترتیب بزرگترین بازداشت کنندگان ژورنالستان در این گزارش معرفی شده اند.
این نهاد مدافع رسانهها همچنان گفته است که ۵۵ ژورنالست در سرتاسر جهان گروگان گرفته شده اند که ۷۰ درصد آنان در سوریه اند. همچنین در این گزارش آمده است که در حال حاضر ۹۵ ژورنالست در سرتاسر جهان ناپدید اند که از این میان چهار مورد در سال ۲۰۲۴ ثبت شده است.
تیبات بروتین، رییس عمومی سازمان گزارشگران بدون مرز، در پیوند به گزارش جدید این نهاد نگاشته است: "ژورنالستان نمیمیرند، آنان کشته میشوند؛ آنان زندانی نیستند، رژیمها آنان را در بند نگه میدارند،؛ آنان ناپدید نمیشوند، اختطاف میشوند. این جرایم که اغلب از سوی حکومتها و گروههای مسلح با معافیت کامل انجام میشود، قوانین بینالمللی را نقض کرده و در اغلب موارد بدون کیفر باقی میماند."
رییس سازمان گزارشگران بدون مرز با تاکید بر ضرورت اطلاع رسانی و حمایت و حفاظت از ژورنالستان گفت: "حفاظت از کسانیکه ما را آگاه میسازند، حفاظت از حقیقت است."
گروه