بیست و سه سال پیش از امروز در هفتم اکتوبر سال ۲۰۰۱، تهاجم به رهبری ایالات متحده بر ضد رژیم طالبان در افغانستان آغاز و منجر به سرنگونی حاکمیت نخست طالبان و ایجاد نظام استوار بر اصول دموکراسی در افغانستان شد.
دلیل اصلی تهاجم به رهبری ایالات متحده بر افغانستان، حملات مرگبار تروریستی بر امریکا بود که منجر به کشته شدن کم از کم ۳۰۰۰ نفر شد.
به تاریخ ۱۱ سپتمبر ۲۰۰۱ میلادی ۱۹ نفر از اعضای القاعده که بیشتر شان اتباع عربستان سعودی بودند، چهار طیاره مسافربری را ربودند. ربایندگان دو طیاره را به برج‌های دوگانهٔ مرکز تجارت جهانی در شهر نیویارک و طیاره سومی را به مقر وزارت دفاع امریکا تصادم دادند. طیاره چهارم پس از درگیری مسافران و خدمه با مهاجمان در مزرعه‌ای در شهر شانکسویل، ایالت پنسلوانیا سقوط کرد.
به تاریخ ۱۸ سپتمبر ۲۰۰۱ کانگرس ایالات متحده قانون صلاحیت استفاده از نیروی نظامی را برای هدف قرار دادن طراحان و عاملان حملات ۱۱ سپتمبر تصویب کرد و دو روز بعد از آن، جورج دبلیو بش، رییس جمهور پیشین ایالات متحده، از طالبان خواست تا اسامه بن لادن، رهبر آن وقت شبکهٔ القاعده، را به ایالات متحده بسپارد و عمال این شبکه را از افغانستان بیرون براند، اما طالبان نپذیرفتند.
امتناع طالبان از سپردن اسامه بن لادن به امریکا سبب شد که به تاریخ هفتم اکتوبر ۲۰۰۱، نیروهای هوایی ایالات متحده و بریتانیا تهاجم نظامی را برای از میان برداشتن کمپ‌های آموزشی القاعده و تاسیسات نظامی طالبان، بر افغانستان آغاز کنند.
عملیات نظامی به رهبری ایالات متحده که در آن نیروهای افغان موسوم به "ایتلاف شمال" نیز شرکت داشتند، سبب شد که شهرها و ولایت‌های افغانستان یکی پس از دیگری از تصرف گروه طالبان خارج شود و سرانجام به تاریخ هفتم دسمبر، شهر قندهار، بزرگترین و آخرین موضع طالبان در افغانستان سقوط کرد و رهبران طالبان به پاکستان فراری شدند.
سرنگونی حاکمیت نخست طالبان، منجر به شورشگری و حملات فزایندۀ آن گروه شد که همواره خواستار خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان بودند.
مذاکره با طالبان
پس از نزدیک به دو دهه جنگ، ایالات متحده در ماه جولای ۲۰۱۸ برای نخستین بار با نمایندگان طالبان در قطر ملاقات کرد. این تماس‌ها برای نزدیک به دو سال ادامه یافت تا اینکه در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ توافقنامۀ دوحه میان ایالات متحده و طالبان امضا شد و زمینه را برای خروج کامل نظامیان امریکایی از افغانستان فراهم کرد.
بر اساس توافقنامۀ دوحه، نیروهای امریکایی باید تا ماه می ۲۰۲۱ به گونهٔ کامل از افغانستان بیرون می‌شدند، اما جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحده، پس از پیروزی در انتخابات ۲۰۲۰ ایالات متحده روند خروج نظامیان امریکایی را از افغانستان تا پایان ماه اگست ۲۰۲۱ تمدید کرد.
پیش از آنکه روند خروج نظامیان امریکایی از افغانستان تکمیل شود، نظام جمهوریت در افغانستان به تاریخ ۱۵ اگست ۲۰۲۱ سقوط کرد و طالبان در همان روز وارد کابل و ارگ ریاست جمهوری شدند.
با وصف حاکم شدن طالبان بر افغانستان، روند تخلیۀ نظامی به رهبری ایالات متحده از افغانستان برای دو هفتۀ دیگر ادامه یافت و سر انجام به تاریخ ۳۰ اگست آخرین گروه نظامیان امریکایی از افغانستان بیرون شده و به این ترتیب طولانی‌ترین جنگ در تاریخ ایالات متحده پایان یافت.
در جریان نزدیک به ۲۰ سال جنگ در افغانستان، ۲۴۶۱ نظامی امریکایی کشته و بیش از ۲۰ هزار نظامی دیگر زخمی شد. بر اساس گزارش خبرگزاری اسوشیتدپرس در این مدت حدود ۳۸۴۶ قراردای امریکایی نیز کشته شده اند. کم از کم ۸۳۲ هزار نظامی امریکایی در جریان دو دهه در افغانستان وظیفه انجام دادند.
رابطۀ طالبان با القاعده
با وجود اینکه طالبان در توافقنامهٔ دوحه تعهد کرده بودند که در ازای خروج نیروهای خارجی از افغانستان، روابط خود را با گروه‌های تروریستی، از جمله القاعده، قطع می‌کنند، به گفتهٔ کشورهای همسایهٔ افغانستان و بر اساس یافته‌های نهادهای معتبر بین‌المللی، از جمله سازمان ملل متحد، طالبان به این تعهد عمل نکرده و همچنان روابط نزدیکی با القاعده حفظ کرده‌اند.
تیم نظارت بر تحریم‌های سازمان ملل متحد به تاریخ ۱۰ جولای (۲۰ سرطان) با نشر گزارشی هشدار داد که افغانستان با موجودیت گروه‌های تروریستی مانند القاعده و دولت اسلامی یا داعش، تقریباً به طور قطع منحیث منبعی برای ناامنی باقی خواهد ماند.
در این گزارش هشدار داده شده است که این گروه‌ها با یافتن پناهگاه امن یا یافتن راه‌هایی برای بهره‌گیری از ضعف طالبان، باعث ناامنی خواهند شد و این گروه‌ها افغانستان را "منحیث سرزمین مسالمت‌آمیز یا دوست" تلقی می‌کنند.
گزارش حاکی است که "بردباری مداوم طالبان در برابر طیفی از گروه‌های تروریستی مستقر در بسیاری از ولایت‌های افغانستان، شرایط را برای گسترش تروریزم به کشورهای همسایه مهیا می‌کند."
پیش از آن، شورای امنیت سازمان ملل متحد در گزارشی گفته بود که طالبان روابط نزدیک خود را با شبکۀ القاعده حفظ کرده و بر اساس این گزارش، مقام‌های ارشد القاعده در افغانستان حضور دارند.
در این گزارش آمده است که القاعده هشت مرکز جدید آموزشی را در افغانستان ایجاد کرده است که چهار مرکز آن در ولایت‌های غزنی، لغمان، پروان و ارزگان موقعیت دارد. گزارش حاکی است که القاعده یک انبار تسلیحاتی در ولایت پنجشیر نیز دارد.
با اینحال، طالبان حضور رهبران و اعضای القاعده را در افغانستان رد کرده و گزارش‌ها را در این مورد "نادرست" و "تبلیغات" خوانده اند.
گروه