سازمان عفو بین‌الملل با نشر گزارشی گفته است که پناهجویان افغان در مرز ایران و ترکیه، برخلاف قوانین بین المللی، با برگشت اجباری، بازداشت، رفتار خشن روبرو شده و بر اساس این گزارش مرزبانان ایران و ترکیه حتا بر زنان و کودکان گلوله‌باری کرده اند.
عفو بین‌الملل در این گزارش گفته است که شماری از این پناهجویان افغان بدون پاسپورت یا دیگر مدارک معتبر رهسپار سفرهای خارجی می‌شوند که این امر سبب می‌شود که آنان بیشتر آسیب‌پذیر شوند و در معرض تهدید و برخورد خشونتبار مرزبانان قرار بگیرند.
در این گزارش آمده است: "نیروهای امنیتی ایران و ترکیه برای جلوگیری و بازداشتن افغان‌هایی که قصد عبور غیرقانونی از مرز را داشته اند، به گونۀ غیرقانونی گلوله‌باری کرده اند که برخی اوقات این کار سبب مرگ یا جراحت شده است."
بر اساس گزارش سازمان عفو بین‌الملل، در یکسال گذشته کم از کم ۱۴ پناهجوی افغان در اثر گلوله‌باری – ۱۱ نفر در گلوله‌باری مرزبانان ایرانی و سه نفر دیگر در گلوله‌باری مرزبانان ترکیه - کشته شده اند.
هیدر بار، مسوول بخش حقوق زنان در سازمان دیدبان حقوق بشر نیز یافته‌های گزارش عفو بین‌الملل را مهم خوانده و گفته است که این گزارش با یافته‌های دیدبان حقوق بشر صدق می‌کند.
خانم بار در مصاحبه از طریق سکایپ با صدای امریکا رفتار مرزبانان ایران و ترکیه با پناهجویان افغان را "نقض واقعاً ظالمانۀ" حق پناهجویی توصیف کرد. با اینحال خان بار گفت: "هیچ کشوری در جهان حقوق افغان‌ها را برای درخواست پناهندگی به گونۀ کامل حرمت نمی‌گذارند...کشورهای منطقه نیز به این حقوق احترام نمی‌گذارند."
پناهجویان افغان که در مرز ایران و ترکیه گیرمانده اند، نیز از رفتار غیرانسانی مرزبانان دو کشور شکایت دارند.
پژوهشگران سازمان عفو بین الملل پس از سفر به افغانستان در مارچ سال روان و صحبت با ۷۴ پناهجوی رد مرز شدۀ افغان این گزارش را تهیه کرده است. کم از کم ۴۸ نفر از مصاحبه شوندگان گفته اند که هنگام تلاش برای عبور از مرز ایران و ترکیه هدف گلوله‌باری مرزبانان قرار گرفته اند.
بر بنیاد این گزارش، هیچ یک از این پناهجویان افغان قادر نشده اند که در ترکیه یا ایران خود را ثبت دفاتر پناهجویان کنند و اکثر آنان برخلاف قوانین بین المللی و بدون رضایت شان به افغانستان ردمرز شده اند.
اکثر افغان‌هایی که در یک سال گذشته برای ترک افغانستان تلاش کرده اند، کسانی اند که یا از مشکلات اقتصادی و بیکاری به ستوه آمده اند و یا هم به خاطر سوابق کاری شان با حکومت‌های پیشین افغانستان یا نیروها و سازمان‌های خارجی، نگران اند که مبادا هدف انتقامجویی طالبان قرار گیرند.
خانم بار گفت: "شمار زیادی که به آنان وعده داده شده بود که از افغانستان انتقال داده می‌شوند، برای رسیدن به این هدف خود را به کشورهای همسایه چون ایران و پاکستان می‌رسانند، اما در وضعیت بسیار ناامن و خطرناک به سر می‌برند ...مشکل از سیستم امریکا و بریتانیا و کانادا و سایر کشور ها است. سیستم پناهندگی باید به این گونه نباشد که یک رقم مشخص برای پذیرش تعیین شود، باید روش طوری باشد که هر کسی که ضرورت به فرار دارد، در هر زمانی قادر به پناهجویی باشد."
این در حالیست که وزارت خارجۀ طالبان چند روز پیش ادعا کرد که از زمان روی کار آمدن حکومت این گروه هیچ افغان به دلایل سیاسی از افغانستان مجبور به مهاجرت نشده است.
سازمان عفو بین‌الملل در این گزارش از جامعۀ جهانی خواسته است تا برای کشورهای میزبان پناهجویان افغان کمک فراهم کنند. این سازمان همچنان از اروپا، ایالات متحده و کانادا خواسته است تا تلاش‌ها را برای تسهیل خروج افغان‌های در معرض خطر طالبان، تسریع ببخشند.
حکومت‌های ایران و ترکیه تا زمان تهیه این گزارش در مورد یافته‌های سازمان عفو بین‌الملل واکنش نشان نداده اند.
